Следната недела ќе бидат објавени добитниците на овогодинешните Нобелови награди, па светот ќе ги слави промоторите на мирот и добродетелите на човештвото додека беснее војна во Украина.
По Втората светска војна, никогаш немало војна меѓу две земји толку блиску до Стокхолм и Осло, каде што се доделуваат престижни награди за медицина, физика, хемија, литература и мир од 1901 година и за економија од 1969 година.
Врв ќе биде доделувањето на Нобеловата награда за мир на 7 октомври во Осло, што оваа година ќе има посебно значење, велат експертите.
„Најверојатно, наградата ќе и биде доделена на една од институциите кои собираат информации за воени злосторства“, вели шведскиот професор Питер Валенстин, експерт за меѓународни односи.
Тоа може да биде добар знак за Меѓународниот кривичен суд во Хаг или за истражителите на Bellingcat, група истражувачки новинари со седиште во Холандија.
Крајниот рок за номинации за Нобеловата награда за мир беше 31 јануари, пред руската инвазија на Украина, но петчлениот Нобеловиот комитет може да номинира свои кандидати на првиот состанок годинава, одржан на крајот на февруари, неколку дена по инвазијата започна.
Листата на номинирани е тајна, но се знае дека годинава се номинирани 343 лица и организации.
Избори против Кремљ?
„Некои мислат дека најсилната порака за состојбата на глобалните односи би била воопшто да не се доделува наградата“, рече Валенстин.
Норвешкиот Нобелов комитет би можел да ја укине Нобеловата награда за мир доколку оцени дека нема кандидат што ја заслужува. Последен пат тоа се случило пред 50 години.
Затворениот критичар на Путин, Алексеј Навални, исто така, би бил избор против Кремљ, како и белоруската опозициска лидерка Светлана Тихановска.
Минатата година, уште еден трн во окото на Путин, новинарот Дмитриј Муратов, ја доби наградата заедно со неговата филипинска колешка Марија Реса во име на слободата на информирањето.
Фаворити оваа година се Транспаренси интернешнал, шведската активистка за климата Грета Тунберг и други еколошки активисти како Нисрин Елсаим од Судан, Чибезе Езекиел од Гана и неуморниот британски натуралист Дејвид Атенборо.
Додека светот во моментов се соочува со „безбедносна криза“ во Украина и Тајван, „можеби е време одборот да се сврти кон еколошка криза“, рече Ден Смит, директор на Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот.
Дали литературата ќе биде против Путин?
Нобеловата награда за литература обично е помалку политички наплаќана, но дали овогодинешниот лауреат може да носи и порака против Кремљ?
Руската писателка и отворена критичарка на Путин, Људмила Уличка, во последниве години се споменува како потенцијален победник и би можела да добие „зелено светло“ оваа година, со оглед на актуелниот политички контекст, велат книжевните критичари интервјуирани од АФП.
Како можни победници се споменуваа американската писателка Џоан Дидион, британската писателка Хилари Мантел и шпанскиот писател Хавиер Маријас, но сите починаа во изминатата година, па не можат да го наследат минатогодишниот победник Абдулразак Гурна од Танзанија.
Шведската академија, која избира лауреат за литература, честопати е позната по почитта на помалку познати писатели.
По два вакви избори по ред – во 2020 година наградата и припадна на американската поетеса Луиз Глук – останува да се види дали годинава ќе изберат „мејнстрим“ писател.
Американската писателка Џојс Керол Оутс, јапонскиот писател Харуки Мураками, како и Французите Мишел Уелебек и Ени Ерно се популарни писатели кои често се споменуваат како можни добитници на наградата.
„Потешко е од кога и да е да се погоди со оглед на минатогодишниот лауреат Абдулразак Гурна… Никој во светот освен членовите на Академијата не ни помислил на него“, изјави за АФП Јонас Тенте, литературен критичар на шведскиот весник „Дагенс Нихетер“.
Тој и другите рекоа дека можни победници би можеле да ги вклучат Унгарецот Ласло Краснахоркаи, американските писатели Томас Пинчон и Дон Делило и норвешкиот драматург Џон Фосе.
mRNA вакцини
Сезоната на Нобеловата награда се отвора во понеделник со прогласување на добитниците на наградата за медицина, по физика во вторник и хемија во среда.
Книжевноста е следната во четврток, а мирот во петок, додека наградата за економија, единствената што не е воспоставена по желба на шведскиот пронаоѓач Алфред Нобел, ќе ја заврши сезоната на 10 октомври.
Лековите за рак на дојка, напредокот во пренаталната биопсија и вакцините со мРНК се некои од областите во најтесниот избор за наградата за медицина.
Револуционерната употреба на светлината во областа на физиката и пионерите на биоортогоналната хемија се сметаат за можни добитници на награди во овие дисциплини.
Секоја награда е придружена со чек од 10 милиони шведски круни (878.000 американски долари). Доколку има повеќе од еден добитник на наградата, тие ја делат сумата меѓу себе.
