Почнува да изгледа многу како Божиќ во Талин. Но, иако годишниот празничен пазар во градот е во полн ек, ме интересираше поинаков вид на присуство кога пристигнав во главниот град на Естонија во снежно декемвриско утро. По краткото известување, бродот на британската кралска морнарица ХМС Ричмонд доаѓаше во градот и, и покрај моето неодамнешно необично искуство на море, бев поканет заедно да дознаам зошто, пишува Мајкл Кол во ЕРР.ее.
„Тоа е демонстрација на сила“, објаснува Рос Ален, амбасадорот на Обединетото Кралство во Естонија, прашан за целта на тринеделната турнеја на Ричмонд на Балтикот. „Тоа е присуство во овој дел од светот. Исто така, обезбедува силна заштита за шведските, финските и естонските бродови, кои ја проверуваа подморската инфраструктура. Значи, тие други бродови можат да ги направат потребните проверки и да се уверат дека работите се во ред и можат да ги практикуваат и тие активности“.
Ова е трет пат оваа година брод на британската кралска морнарица да пристигне во Естонија . Но, како што истакнува амбасадорот Ален, овој брод е малку поинаков од ХМС Мерси и ХМС Албион, кои исто така остварија посети на Естонија порано во 2023 година.
„Тоа е фрегата. Тоа е повеќенаменски брод со повеќе домени со многу висококвалитетни сонарни способности и исто така многу моќни радарски и противвоздушни способности“, вели тој за ХМС Ричмонд.
Причината за неговото распоредување е под Заедничките експедициски сили (ЏЕФ), која е група од десет земји. Тоа се осумте нордиски и балтички земји, Велика Британија и Холандија кои ги сочинуваат Здружените експедициски сили. Според изјавата за печатот испратена пред пристигнувањето на Ричмонд во Талин, ова е првпат опцијата за одговор на JEF да се активира од нејзиното создавање на почетокот на оваа година. Целта е да се одврати и одбрани регионот од закани, како и да се утврди брзината со која нациите на ЏЕФ можат да одговорат на кризи.
„Активиравме активност на ЏФГ главно како резултат на оштетувањето на интерконекторите меѓу Естонија и Финска и меѓу Естонија и Шведска. Она што го прави овој брод е што обезбедува многу повеќе и офанзивни и одбранбени способности. Значи, тој е таму за да ги заштити другите бродови и дајте им ја таа дополнителна способност“, потврдува Ален.
Амбасадорот на Обединетото Кралство во Естонија на прашањето дали тоа значи дека ситуацијата во регионот е многу променета како резултат на тоа, вели:
„Не, не мислам така“, вели Ален, додавајќи дека е важно да се нагласи дека истрагата за тоа што се случи со тие конектори во октомври сè уште е во тек. „Очигледно сите чекаме да видиме кои се резултатите од тие истраги и нема да имаме посебен став за тоа што се случило или зошто. Како и да е, додава тој, „навистина е важно да ги увериме нашите сојузници дека можеме брзо да бидеме тука ако ни е потребно и дека ги имаме видовите на способности што ги носи ХМС Ричмонд“.
И секако е јасно од естонска перспектива дека британското присуство во регионот го дава посакуваниот ефект.
„Секогаш сум благодарен за тоа“, вели комодорот Јури Саска, командант на естонската морнарица (Мереваги), во одговор на прашањето како се чувствува како домаќинот на Ричмонд и неговиот екипаж во Талин.
„Тоа ни дава можност да соработуваме и вежбаме во различни области на војување што не ги поседуваме (способностите за) во морнарицата на Естонија и воздушно војување. Во моментов ги немаме тие можности“.
Комодорот Саска продолжува да објаснува дека за време на нивните заеднички вежби, силите на ОК ја извршуваат улогата на „бебиситерки“, термин што ретко се слуша,но Саска уверува дека е доста познат меѓу поморската заедница.
„Бебиситерка“ значи дека ни го чуваат грбот и воздухот додека ние ја вршиме работата на надзор под вода“, вели тој.
„Вежбавме и практикувавме надзор на критичната инфраструктура заедно со ЏМС Ричмонд и Ричмонд ја обезбедува сликата на површината и воздухот, тесно соработувајќи со естонската морнарица, но и со естонските воздухопловни сили“, додава Саска. „Тоа беше одлично искуство, се надевам и за нив, работејќи на студена клима.
Естонија е членка на НАТО од 2004 година, и како таква влегува под закрилата на системот за колективната безбедност на НАТО. Последниве години, сојузниците го зајакнаа напредното присуство на НАТО со воспоставување мултинационални борбени групи како важна компонента на одвраќањето и одбранбената положба на НАТО со неговото воено присуство во источниот дел на територијата на Алијансата.
На само 1070 километри од естонско-руската граница, во оклолината на естонскиот град Тапа се наоѓа базата на здружените сили НАТО. Во рамките на програмата „ Seeing is Believing“ за градење на јавното разбирање за НАТО и отпорноста на Балканот, новинарот на Цивил Медиа, заедно со група новинари од Северна Македонија и Црна Гора престојуваше во Талин, Естонија, присуствуваше на секојдневните активности на 3000 припадници на здружените сили на Алијансата и имаше можност да се увери во нивната подготвеност да ги одвратат агресорите од исток во нивните намери да ги загрозат слободата и демократските вредности на сојузниците.
Во НАТО контингентот во базата во Тапа партиципираат војници од вооружените сили на Естонија, Обединетото Кралство, Франција и САД, кои се тука, меѓу другото, и да ги тренираат естонските војници да ги опслужуваат системите за одбрана ХИМАРС, кои се покажаа особено ефикасни против руските агресори во Украина.
Исто така, во рамките на одбраната од руските сајбер напади и хибридни закани, не само врз Естонија, туку и врз останатите емји членки, во Талин е сместен и функционира Центарот за извонредност за соработка на НАТО за кибернетска одбрана е мултинационален и интердисциплинарен центар за сајбер одбрана (ЦЦДЦОЕ) во кој учествуваат сите земји членки на ЕУ и НАТО, како и девет надворешни членки,меѓу кои и Јапонија, Јужна Кореја, Украина.
Драган Мишев