НЕ е ретка појава небесно тело во Сончевиот систем да биде украсено со прекрасен прстен. Со ова не се пофали само Сатурн; половина од планетите, некои астероиди и џуџестата планета Хаумеа (илустрација подолу) имаат прстени. Дури и Сонцето има некакви прстени.
Астрономите неодамна пронајдоа сосема нов систем на прстени кој прилично ги збуни бидејќи не е како ништо друго во Сончевиот систем. Quaoar, мала џуџеста планета во Кајперовиот појас зад Плутон, е опкружена со густ прстен, но кој орбитира на такво растојание што не би требало да постои, односно треба да биде во едно парче како Месечината.
Поради ова откритие, научниците веројатно ќе мора да го променат концептот на теоријата за формирање на природни сателити (месечини), прстени и како тие се под влијание на гравитациската интеракција со нивниот матичен објект, пишува Science Alert.
Quaoar, со дијаметар од само 1.110 километри, беше откриен во 2002 година и многу брзо се покажа како интересен за проучување. Податоците покажуваат дека на него може да има ледени вулкани и дека околу неа орбитира малата месечина Вејвот, со дијаметар од само 170 километри.
„Тогаш сфативме – тој навистина има прстен“
Во 2021 година, астрономите забележале нешто друго необично на Quaoar. Тие ја анализирале нејзината окултација, односно затскривањето на далечна ѕвезда и забележале дека можеби има прстен. Тогаш астрономот Бруно Моргадо и неговите колеги од Универзитетот во Рио де Жанеиро во Бразил се обиделе да најдат повеќе докази за постоењето на таков украс.
Но, не беше лесно. Со телескоп, тешко е да се забележи кој било детал на малата џуџеста планета сместена во длабоката темнина на Кајперовиот појас, а камоли да се видат самите прстени. Затоа, тие одлучија да ги анализираат податоците од повеќе телескопи, собрани помеѓу 2019 и 2020 година.
„Кога ги споивме сите податоци и сликите, видовме падови на светлината кои не беа предизвикани од Quaoar, што покажа дека има материјал кој орбитира околу него. Тогаш сфативме – навистина има прстен“, рече Моргадо. .
Тоа е местото каде што не треба да биде
По дополнителна анализа, астрономите забележале нешто многу необично. Прстенот орбитира околу џуџестата планета на растојание од 4.100 километри, а границата на Рош на Кваоар е оддалечена само 1.780 километри. Кога поголем објект е во оваа граница, гравитационата сила на планетата ја надминува нејзината гравитација и плимната сила ја кине на помали фрагменти кои подоцна формираат прстен.
Ова се случува затоа што гравитационата сила на сателитот повеќе не може да ги држи неговите делови заедно поради прекумерното влијание на плимната сила на родителското тело. Така, на пример, делови од прстените на Сатурн не можат гравитациски да се соберат во еден или повеќе сателити бидејќи се наоѓаат во оваа граница.
Меѓутоа, надвор од него важи поинаков принцип и таму треба да се формираат сателити или месечини. Секако, можно е и на тој простор да има шут, но сепак тие би требало да се соберат за релативно краток период од само неколку децении и да формираат еден вид компактен објект. Така, ниту едно друго тело во Сончевиот систем нема прстени надвор од границата на Рош.
Можни објаснувања
Ќе бидат потребни дополнителни истражувања за да се открие зошто овој прстен не се претворил во месечина. Постојат неколку можни објаснувања. Можеби фрагментите што го сочинуваат прстенот поради некоја причина одбиваат наместо да привлекуваат.
Исто така, можно е Вејвот, или некоја друга сè уште неоткриена месечина околу Кваоар, да создава гравитациски нарушувања кои ја одржуваат стапката на судир во прстенот доволно висока за да се спречи аккреција. Но, за точниот одговор на оваа мистерија ќе треба да почекаме уште малку.
Истражувањето, насловено A dense ring of the trans-Neptunian object Quaoar out its Roche limit, беше објавено во списанието Nature.
