Граѓаните на ЕУ на европските избори во јуни годинава директно ќе изберат 720 нови пратеници во Европскиот парламент, но ќе влијаат и кој ќе биде шеф на Европската комисија и некои од водечките кандидати на европските политички партии за таа функција. , вклучително и актуелната претседателка на ЕК Урсула фон дер Лајен, во пресрет на изборите, ја поддржа политиката на проширување на ЕУ, која се однесува и на Западен Балкан.
Изборот на претседател на Европската комисија се врши според процедурата на „шпицен кандидат“, односно процесот во кој европските политички партии пред изборите ги предлагаат водечките кандидати за таа позиција. Граѓаните на ЕУ можат да поддржат конкретен кандидат со гласање за одредена партија.
Кандидатот на партијата што ќе освои најмногу мандати на изборите, кои се одржуваат од 6 до 9 јуни, се смета за кандидат за претседател на Европската комисија, кој по изборите го избира Европскиот парламент со апсолутно мнозинство. на предлог на земјите-членки. Доколку кандидатот не добие доволно гласови, земјите-членки на ЕУ мора да предложат друг кандидат.
Актуелната претседателка на ЕК, Урсула фон дер Лајен, не беше главен кандидат на Европската народна партија (ЕПП) на изборите во 2019 година, но беше номинирана за позицијата откако водечкиот кандидат на ЕПП во тоа време, Манфред Вебер, не успеа да обезбеди поддршка од другите забави.
Европските политички партии не се обврзани да предложат шпицен кандидат за лидер на ЕК, а можат да предложат и неколку кандидати, што некои го направија, а некои одлучија да не предложат свои кандидати.
Предлог „Шпицен кандидат“
Засега за шпицен кандидати се предложни актуелната претседателка на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, од Европската народна партија (ЕПП), најголемата политичка групација во ЕП, потоа Николас Шмит од Партијата на европските социјалисти, додека „Да ја обновиме Европа“ предложи тројца кандидати – Валери Хејер, Сандра Гозија и Мари-Агнес Штрак Цимернам.
Валтер Баер е кандидат на Партијата на европската левица, Бас Еикаут и Тери Рајнтке се кандидатите на Европската зелена партија, Раула Ромева и Мејлис Розберг беа предложени од Европската слободна алијанса, Валерија Гилецки од Европското христијанско политичко движење и Ања Хиршел и Марсела Колај од Европската пиратска партија.
Партијата на европските конзервативци и реформисти, чиј еден од најистакнатите членови е италијанскиот премиер Џорѓа Мелони, и групата десничарски и екстремно десничарски партии „Идентитет и демократија“ одлучија да не предлагаат водечки кандидати за претседател на ЕК.
Кој е за проширување на ЕУ кон Западен Балкан?
Откако ЕПП на крајот на февруари ја објави својата поддршка за кандидатурата на Урсула фон дер Лајен за втор мандат на чело на ЕК, актуелната претседателка на ЕК тогаш изјави дека, доколку биде реизбрана на таа функција, таа ќе биде силен поддржувач на проширувањето на ЕУ кон Западен Балкан.
Тогаш, на прашањето на Танјуг дали проширувањето на ЕУ со Србија и остатокот од Западен Балкан ќе биде меѓу нејзините приоритети доколку обезбеди втор мандат на чело на ЕК, таа нагласи дека отсекогаш била „силен поддржувач на проширување“, како и дека таа „многу јасно кажа дека тоа е процес заснован на заслуги“.
Влезот на Западен Балкан во ЕУ го поддржа и водечкиот кандидат на политичката група на Зелените за претседател на Европската комисија, Тереза Тери Реинке, која смета дека има нов моментум во блокот кога станува збор за проширувањето.
„Јас сум многу голем поддржувач на влезот на земјите од Западен Балкан во ЕУ“, рече Рејнтке во март во интервју за европската редакција (ЕНР).
Таа нагласи дека за влез во ЕУ мора да се исполнат одредени критериуми, особено кога се работи за владеење на правото и спроведување на реформите во правосудството.
За кандидатот „Да ја обновиме Европа“, Валери Хејер, проширувањето е геополитичка алатка, но тоа мора да се одвива под услови засновани на заслуги. Во април, Хајер изјави за европската редакција на прашањето на Танјуг дека Западен Балкан и Украина мора да ги преземат потребните реформи доколку сакаат да бидат квалификувани за проширувањето на ЕУ, додека ЕУ мора да преземе реформи ако сака да биде поефикасна во одлуката- процес на правење.
Кандидатот на европската левица, Валтер Баер, рече дека оваа политичка партија може да одигра конструктивна улога во исполнувањето на критериумите за приклучување на Западен Балкан во ЕУ. Во март, во интервју за European Newsroom, на прашање на Танјуг, Баер нагласи дека во манифестот на Партијата на европската левица било наведено дека политиката за проширување на ЕУ е дефинирана според критериумите од Копенхаген, а тој рече дека Европската левица се придржува до овие критериуми, кои, патем, дефинираат дали една држава ги исполнува условите за влез во ЕУ.
