„Јаглен, автомобили, пари и дрвја“, ова се темите коишто британскиот премиер Борис Џонсон ги сумираше како главни точки на Конференцијата на Обединетите нации за климатските промени што се одржува во Глазгов.
Advertisements
COP26 започна вчера во најголемиот град во Шкотска, но најважниот дел од двонеделната конференција ќе биде денеска и утре, кога повеќе од 120 светски лидери ќе пристигнат на Конференцијата за да се договорат за соработка во борбата против климатските промени.
„Луѓето често се вообразени за нашата историја и цивилизација. Мислиме дека немилосрдно маршираме напред и всушност учествуваме во сопствената пропаст“, рече Џонсон, премиер на земјата претседавач со COP оваа година.
Случајно или не, конзервативниот политичар разговараше со новинар на Би-Би-Си во Римскиот Колосеум, еден од симболите на најмоќната и најпропадната Римска империја.
Точка од која нема враќање
COP, што значи Конвенција на страни, се одржува секоја година од 1995-тата, со исклучок на лани поради пандемијата на Ковид-19.
Оваа година, 26-тата средба во Глазгов, се смета за најважна по онаа во Париз, 2015 година.
Светските сили во француската престолнина, на собирот кој беше најголемиот собир на државници во историјата, номинално се обврзаа да го ограничат порастот на температурата до 2050 година на 2 степена во минимално и 1,5 степени во претпочитаното сценарио, како и да ги намалат емисиите за 45 отсто до 2030 година во споредба со 2010 година.
Според ОН, наместо да се намалат, светот моментално има 16 насто повеќе емисии од пред 11 години, што доведува до затоплување од 3 степени.
Милијарда дрвја и сто милијарди долари
Една од целите на COP во Глазгов ќе биде да се забрза преструктуирањето на индустријата кон автомобили кои не произведуваат штетни гасови. Според Парискиот договор, до 2040 година сите автомобили во светот мора да имаат нула емисија на штетни гасови. Според податоците на ОН, сообраќајот е одговорен за 14 отсто од штетните емисии.
Државите, исто така, ќе разговараат за начините да се запре уништувањето на шумите и да се заштитат шумите, а Џонсон повика на засадување на „трилиони дрвја“ пред состанокот.
Една од клучните теми на COP ќе бидат и финансиите. На состанокот во Копенхаген во 2009 година, развиените земји ветија заеднички да обезбедат 100 милијарди долари помош за земјите во развој до 2020 година кои не се толку виновни за емисиите колку богатите земји, туку се жртви на климатските промени.
Земјите од Г-20, собрани овој викенд во Рим, се одговорни за 80 отсто од светските емисии. Во нивната последна изјава тие повикаа на „значајна и ефикасна“ акција за ограничување на глобалното затоплување, но не предвидуваат конкретни обврски.
Развиените земји не го исполнија ветувањето од 100 милијарди долари. Според Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), во 2019 година се собрани само 80 милијарди долари.
ОН посочуваат дека целата сума е потребна за да се изгради доверба со земјите во развој кои се посериозно погодени од пандемијата на Ковид-19, така што немаат пари или мотивација да ги декарбонизираат своите економии.
„Ѕвоната за тревога се заглушувачки“, рече генералниот секретар на светот Антонио Гутереш во август по извештаите дека човештвото е блиску до точка од која нема враќање.
Американскиот претставник за климата, Џон Кери, ја прогласи средбата во Глазгов како „последна добра можност“ да се направи нешто за Земјата.
Јаглен, да или не?
Иако во меѓувреме се одржаа четири COP, состанокот во Шкотска се смета за најважен по 2015 година, бидејќи според Парискиот договор, земјите потписнички треба да ги ажурираат и надградуваат таканаречените „национални определени придонеси“ (NDCs) на секои пет години.
Сегашните НДЦ не се доволни за да се исполнат париските цели, а бидејќи тие се правно необврзувачки, прашање е колку држави воопшто ги спроведуваат, предупредуваат критичарите.
На важноста на самитот во Глазгов влијаеја и климатските катастрофи кои во меѓувреме го погодија светот, како што се огромните пожари во Австралија, САД и бразилскиот Амазон, поплавите во Германија, торнада во Чешка и слично.
Една од темите на состанокот ќе биде и иницијативата за напуштање на јагленот, извор на енергија кој јасно покажува колку е тешка соработката меѓу светските земји со различни интереси во борбата против климатските промени.
„Овој COP треба да биде крај на индустријата за јаглен“, рече Алок Шарма, претседател на овогодинешниот COP, британски политичар од конзервативците на Џонсон.
Јагленот денес сочинува 45 отсто од штетните емисии во енергетскиот сектор, но неговото отстранување нема да биде лесна задача бидејќи некои земји се зависни од изворот на енергија.
Кина, која моментално е во енергетска криза која резултира со прекини на струја, произведува и троши повеќе јаглен од остатокот од светот заедно, а оваа година ќе биде за 6 отсто повеќе од минатата година, пишува Њујорк Тајмс.
Во исто време, австралискиот министер за ресурси и вода, Кит Пит, најавува дека „индустријата за јаглен има одлична иднина во Австралија“ и дека ќе продолжи да дава значителен придонес во австралиската економија и по 2030 година. Јагленот во моментов е вториот најголем извозен производ на Австралија, пред само Индија, Индонезија и Кина.
Во Европа, Полска е пример кој речиси 80 отсто од потребите за енергија ги добива од јаглен. Нејзиниот премиер најавува дека државата ќе постигне нула емисии „со свое темпо“.
