Лидерите ширум Европа се разгневени поради неодобрените надворешнополитички авантури на Виктор Орбан, ултрадесничарскиот унгарски лидер кој ја интензивираше својата кампања против независните гласови дома, зголемувајќи го притисокот врз медиумите и групите на граѓанското општество кои не ја следат линијата на владата.
Како што пишува Гардијан, состаноците на премиерот во последните недели со рускиот претседател Владимир Путин, кинескиот лидер Си Џинпинг и американскиот претседателски кандидат Доналд Трамп предизвикаа контроверзии во дипломатските кругови, дополнително изолирајќи ја Будимпешта во време кога Унгарија формално го одржува Советот на ротирачкото претседателство на ЕУ.
Сепак добивањето на многу помалку внимание во странство ја насочи Унгарија да преземе активности кон независното новинарство и групите за набљудување. Во центарот на репресијата е контроверзната нова канцеларија за заштита на суверенитетот на земјата. Канцеларијата беше формирана од владата на Орбан, формално за следење на странското влијание.
Но, во пракса, велат критичарите, тоа не служи како независно државно тело, туку како алатка за притисок врз владините критичари.
„Целата работа е толку апсурдна што би ја ставил некаде помеѓу Орвел и Кафка“, рече Јожеф Петер Мартин, извршен директор на Транспаренси Интернешнл Унгарија, една од организациите под истрага на Канцеларијата за заштита на суверенитетот.
Иако мотивите на канцеларијата остануваат нејасни, многумина велат дека има знаци дека унгарската влада, која ја централизира моќта откако Орбан се врати на функцијата пред 14 години, се обидува дополнително да го ограничи просторот за независни групи.
„Режимот се зацврстува, така што Орбан не оди во насока на консолидација, туку видливо путинизира, и тоа од година во година на начин кој е поочигледен“, рече Агнес Урбан, академик и експерт за унгарската медиумска сцена.
Досега, Канцеларијата за заштита на суверенитет соопшти дека разгледува два ентитета: Транспаренси Интернешнл Унгарија и Átlátszó, истражен медиум познат по својата работа на откривање на наводна владина корупција.
Во јавните извештаи, канцеларијата, исто така, зеде цел на голем број медиуми од висок профил, велејќи дека нивното новинарство му штети на националниот интерес на Унгарија.
„Не го истражува фактот дека јавните медиуми се полни со руска пропаганда“, рече Мартон Карпати, претседател на одборот на Телекс, еден од водечките независни медиуми во Унгарија, кој постојано беше споменуван во дезинформациите на Канцеларијата за заштита на суверенитетот во јули.
„Не истражува колку пари добиваат влијателите на социјалните медиуми блиски до владата, какви воени пораки пренесуваат, каков вид на проруски наратив туркаат“, додаде тој.
Во извештајот, вестите кои цитираат личности како претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, чешкиот претседател Петр Павел и американскиот амбасадор во Унгарија, Дејвид Пресман, беа категоризирани како наративи за дезинформација на западот.
Говорејќи на панел заедно со високи фигури од владејачката партија, Тамаш Ланци во јули предупреди на „сива зона на суверенитет“ во која организациите „се нарекуваат себеси различни нешта – медиуми, групи на граѓанско општество – но во реалноста тие се тела што вршат политички притисок“.
Во февруари, Европската комисија објави дека го презема првиот чекор во правната постапка против Унгарија во врска со законот со кој се создаде канцеларијата за суверенитет. Американскиот Стејт Департмент, исто така, ја критикуваше канцеларијата.
Но, унгарската влада тврди дека тоа е неопходност. Во изјавата испратена по е-пошта, Балаш Орбан, политичкиот директор на премиерот, рече дека Унгарија се соочила со „зголемени закани“ во последниве години и дека канцеларијата е клучен дел во одговорот.
„Канцеларијата за заштита на суверенитет е формирана за да го разгледа странското мешање во унгарските внатрешни работи и да го заштити суверенитетот на Унгарија и интересите на унгарските граѓани. Иако не е служба за национална безбедност или истражен орган, канцеларијата ја подобрува транспарентноста со собирање и објавување детални извештаи за своите наоди“, рече тој.
Унгарската влада промовираше наратив дека медиумите и групите на граѓанското општество добиваат значително финансирање од странство на начин на кој нема транспарентност – и дека овие пари ја нарушуваат нивната работа и негативно влијаат на унгарското општество.
Независните невладини организации и медиуми ги отфрлија овие обвинувања како неосновани, велејќи дека нивното финансирање е целосно транспарентно.
Некои набљудувачи предупредија дека еден од главните ефекти на канцеларијата за суверенитет може да биде ширење конфузија.
„Еден од клучните елементи овде е да се всади неизвесност и несигурност како последица на страв кај граѓанското општество и медиумските актери. Ова може да доведе до самоцензура“, рече Зузана Вег, програмски офицер во Германскиот Маршалов фонд.
Унгарскиот министер за прашања на ЕУ, Јанош Бока, рече дека унгарската канцеларија за заштита на суверенитет „ужива целосна независност и прилично широки дискрециони овластувања кога станува збор за вршење на своите активности во правната рамка“.
„Независната канцеларија“ не била координирана или поврзана со унгарската влада на кој било начин“, рече тој.
извор: Гардијан
