Пред две недели Русија ја врати војната во Европа. Неиспровоцираната и неоправдана воена агресија на Русија против Украина грубо го крши меѓународното право и принципите на Повелбата на ОН и ја поткопува европската и глобалната безбедност и стабилност. Тоа му нанесува неискажливо страдање на украинското население. Русија и нејзиниот соучесник Белорусија сносат целосна одговорност за оваа војна на агресија и одговорните ќе одговараат за нивните злосторства, вклучително и за неселективно гаѓање на цивили и цивилни објекти. Во овој поглед, ја поздравуваме одлуката на обвинителот на Меѓународниот кривичен суд да отвори истрага. Повикуваме сигурноста и безбедноста на нуклеарните постројки на Украина да се обезбедат веднаш со помош на Меѓународната агенција за атомска енергија. Бараме Русија да престане со својата воена акција и веднаш и безусловно да ги повлече сите сили и воена опрема од целата територија на Украина и целосно да го почитува територијалниот интегритет, суверенитет и независност на Украина во нејзините меѓународно признати граници, се вели во завршната декларација на Европскиот совет.
Шефовите на државите и владите на земјите членки на ЕУ го поздравуваат народот на Украина за „нивната храброст во одбраната на својата земја и нашите заеднички вредности на слобода и демократија. Нема да ги оставиме сами. ЕУ и нејзините земји-членки ќе продолжат да обезбедуваат координирана политичка, финансиска, материјална и хуманитарна поддршка. Посветени сме да обезбедиме поддршка за реконструкција на демократска Украина откако ќе престане рускиот напад. Решени сме уште повеќе да го зголемиме притисокот врз Русија и Белорусија. Усвоивме значителни санкции и остануваме подготвени да продолжиме брзо со дополнителни санкции.“
ЕУ нуди заштита и помош за бегалците.
Безброј луѓе бегаат од војната во Украина. Нудиме привремена заштита на сите воени бегалци од Украина. Ги пофалуваме европските земји, особено на границите со Украина, што покажаа огромна солидарност при приемот на украинските бегалци од војната. ЕУ и нејзините земји-членки ќе продолжат да покажуваат солидарност и да обезбедуваат хуманитарна, медицинска и финансиска поддршка за сите бегалци и земјите што ги примиле. Повикуваме средствата да се стават на располагање без одлагање преку брзо усвојување на предлогот за Кохезиона акција за бегалци во Европа (CARE) и преку ReactEU. Ја повикуваме Русија целосно да се придржува до своите обврски според меѓународното хуманитарно право. Таа мора да обезбеди безбеден и непречен хуманитарен пристап до жртвите и внатрешно раселените лица во Украина и да овозможи безбеден премин за оние цивили кои сакаат да заминат.“
Европскиот совет ги призна европските аспирации и европскиот избор на Украина, како што е наведено во Договорот за асоцијација. На 28 февруари 2022 година, искористувајќи го правото на Украина да ја избере сопствената судбина, претседателот на Украина го поднесе барањето на Украина да стане членка на Европската унија. Советот дејствуваше брзо и ја покани Комисијата да го достави своето мислење за оваа апликација во согласност со релевантните одредби од Договорите. Во очекување на ова и без одлагање, дополнително ќе ги зајакнат врските и ќе го продлабочат партнерството за да ја поддржат Украина да го следи нејзиниот европски пат. „Украина припаѓа на нашето европско семејство“, велат тие.
Советот ја покани Комисијата да поднесе свои мислења за апликациите на Република Молдавија и Грузија.
Според 27-те мина, „руската агресивна војна претставува тектонска промена во европската историја.“ На состанокот во Версај, тие разговараа за тоа како ЕУ може да ги исполни своите одговорности во оваа нова реалност, заштитувајќи ги своите граѓани, вредности, демократии и европскиот модел.
Соочени со растечката нестабилност, стратешка конкуренција и безбедносни закани, тие решија да преземат поголема одговорност за безбедноста и да преземаат понатамошни одлучувачки чекори кон градење на европски суверенитет, намалување на зависности и дизајнирање на нов модел за раст и инвестиции за 2030 година.
Во овој поглед, денес 27-те се осврнаа на три клучни димензии:
а) Зајакнување на одбранбените способности;
б) Намалување на енергетските зависности; и
в) Градење поцврста економска основа.
ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ОДБРАНБЕНИТЕ СПОСОБНОСТИ
Во декември 2021 година, Советот реши дека Европската унија ќе преземе поголема одговорност за сопствената безбедност и, на полето на одбраната, ќе продолжи со стратешки курс на дејствување и ќе го зголеми својот капацитет за автономно дејствување. Трансатлантските односи и соработката ЕУ-НАТО, со целосно почитување на принципите утврдени во Договорите и оние договорени од Европскиот совет, вклучувајќи ги и принципите на инклузивност, реципроцитет и автономија на одлучување на ЕУ, се клучни за нејзината севкупна безбедност.
„Посилна и поспособна ЕУ на полето на безбедноста и одбраната позитивно ќе придонесе за глобалната и трансатлантската безбедност и е комплементарна со НАТО и останува основата на колективната одбрана на нејзините членови. Солидарноста меѓу земјите-членки се рефлектира во член 42(7) од договорот на ЕУ. Пошироко, ЕУ ја потврдува својата намера да ја интензивира поддршката за глобалниот поредок заснован на правила, со Обединетите нации во неговото јадро.“, велат тие во декларацијата.
Со оглед на предизвиците со кои се соочуваат и со цел подобро да ги заштитат своите граѓани, притоа признавајќи го специфичниот карактер на безбедносната и одбранбената политика на одредени земји-членки, тие велат дека мора решително да инвестираат повеќе и подобро во одбранбените способности и иновативните технологии. Затоа се согласија за:
а) значително зголемување на трошоците за одбрана, со значителен удел за инвестиции, фокусирајќи се на идентификуваните стратешки недостатоци и со одбранбените способности развиени на заеднички начин во рамките на Европската унија;
б) развиваат дополнителни стимулации за стимулирање на заедничките инвестиции на земјите-членки во заеднички проекти и заеднички набавки на одбранбени способности;
в) инвестираат дополнително во способностите неопходни за спроведување на целиот опсег на мисии и операции, вклучително и со инвестирање во стратешки овозможувачи како што се кибер безбедноста и поврзувањето базирано на вселената;
г) поттикнување на синергии помеѓу цивилното, одбранбеното и вселенското истражување и иновација и инвестирање во критичните и новите технологии и иновации за безбедност и одбрана;
д) да преземе мерки за зајакнување и развој на нашата одбранбена индустрија, вклучувајќи ги и малите и средните претпријатија.
Исто така, треба најдобро да се подготвува за предизвиците кои брзо се појавуваат:
а) да се заштитат од зајакнување на одбранбените способности; постојано растечката хибридна војна, да ја зајакнеме нашата сајбер-отпорност, да ја заштитиме инфраструктурата – особено критичната инфраструктура – и да се борат против дезинформациите;
б) зајакнување на безбедносната и одбранбената димензија на вселенските индустрии и активности;
в) забрзување на тековните напори за подобрување на воената мобилност низ ЕУ.
Ја покануваат Комисијата, во координација со Европската агенција за одбрана, да поднесе анализа на празнините во одбранбените инвестиции до средината на мај и да предложи каква било понатамошна иницијатива неопходна за зајакнување на европската одбранбена индустриска и технолошка база.
Паралелно со овие напори, тие ќе ги поддржуваат своите партнери преку сите достапни инструменти, вклучително и преку зголемена употреба на Европскиот мировен фонд.
Претстојниот Стратешки компас ќе обезбеди насоки за дејствување низ овие безбедносни и одбранбени димензии за да ја направи Европската унија посилен и поспособен обезбедувач на безбедност.
II. НАМАЛУВАЊЕ НА ЕНЕРГЕТСКИТЕ ЗАВИСНОСТИ
Во текот на изминатите неколку години, Европската унија постави амбициозни цели за постигнување на целта за климатска неутралност до 2050 година.
Додека ЕУ работи кон постигнување на таа цел, сегашната ситуација бара темелна проценка на тоа како да ја обезбедат безбедноста на енергетските резерви.
Во овој поглед, се согласија да ја укинат зависноста од рускиот увоз на гас, нафта и јаглен што е можно поскоро, особено со:
а) забрзување на намалувањето на целокупното потпирање на фосилните горива, земајќи ги предвид националните околности и изборот на земјите-членки за нивната енергетска мешавина;
б) диверзификација на набавките и рутите, вклучително и преку употреба на ЛНГ и развој на биогас;
в) понатамошен развој на пазар на водород за Европа;
г) забрзување на развојот на обновливите извори на енергија и производството на нивните клучни компоненти, како и рационализација на процедурите за овластување за забрзување на енергетските проекти;
д) комплетирање и подобрување на меѓусебното поврзување на европските мрежи за гас и електрична енергија и целосно синхронизирање на нашите електроенергетски мрежи низ ЕУ;
ѓ) зајакнување на планирањето на ЕУ за вонредни ситуации за безбедност на снабдувањето;
е) подобрување на енергетската ефикасност и управувањето со потрошувачката на енергија и промовирање на покружен пристап кон производните и потрошувачките модели.
Советот ја поканува Комисијата да предложи план на RePowerEU за таа цел до крајот на мај.
Дополнително, ЕУ ќе продолжи да работи на следните нишки:
а) обезбедување доволно нивоа на складирање на гас и воспоставување на координирани операции за полнење;
б) следење и оптимизирање на функционирањето на пазарот на електрична енергија;
в) канализирање на координирани инвестиции во енергетски системи, вклучително и обезбедување на инфраструктура за ЛНГ;
г) подобрување на поврзаноста со непосредното соседство.
Советот на ЕУ ја поканува Комисијата да изнесе план за обезбедување сигурност на снабдувањето и пристапни цени на енергијата во текот на следната зимска сезона до крајот на март.
Паралелно, итно ќе се осврнат и ќе разгледаат конкретни опции, врз основа на Комуникацијата на Комисијата од 8 март 2022 година, за справување со влијанието на зголемените цени на енергијата врз граѓаните и бизнисите, особено ранливите граѓани и малите и средни претпријатија, вклучително на следниот состанок на Европскиот совет на 24-25 март 2022 година.
ИЗГРАДУВАЊЕ ПОСИЛНА ЕКОНОМСКА БАЗА
Градење на силните страни на Единствениот пазар, кој ќе продолжат да го довршуваат, ќе ја направат економската база на Европа поотпорна, конкурентна и погодна за зелените и дигиталните транзиции, а никого да не остават зад себе.
Намалување на европските стратешки зависности
Гледајќи напред, следните сектори се инструментални за решавање на стратешките зависности, особено во најчувствителните области:
Критични суровини
Ќе обезбедат снабдување со ЕУ преку стратешки партнерства, истражување на стратешкото складирање и промовирање на кружна економија и ефикасност на ресурсите;
Полупроводници
Ќе ги диверзифицираат синџирите на вредност за снабдување, ќе го одржат технолошкото лидерство и ќе го развијат производствениот капацитет на ЕУ со цел да обезбедат, преку Европскиот закон за чипови, 20% од уделот на глобалниот пазар до 2030 година;
Ќе се фокусираат на поддршка на иновациите и одржливото европско производство на лекови по пристапни цени, брзото следење на регистрацијата на европските добавувачи, финансирање на истражување и развој и градење производствени капацитети за критични производи за одговор на здравствените кризи, вклучително и преку ХЕРА, и правење на Европа лидер во биомедицини;
Дигитален
Ќе инвестираат во дигитални технологии, вклучувајќи вештачка интелигенција, Cloud и 5G распоредување во Европа и во странство. Ќе ја испитаат изводливоста за создавање дигитални партнерства, ќе ја зајакнат нормативната рамка на ЕУ со брзо усвојување на законодавни акти (особено Законот за податоци, Законот за дигитални услуги, Законот за дигитални пазари, Законот за вештачка интелигенција) и ќе се осврнат на стандардизацијата на некои клучни технологии, вклучувајќи го и идниот 6G;
Храна
Ќе ја подобрат безбедноста на храната со намалување на зависноста од клучните увезени земјоделски производи и инпути, особено со зголемување на производството на протеини од растителна основа во ЕУ.
Ја покануваат притоа Комисијата да претстави опции за решавање на зголемените цени на храната и прашањето за глобалната безбедност на храната што е можно поскоро.
Акција на ниво на ЕУ и пошироко
На ниво на ЕУ, ќе обезбедат соработка преку поттикнување индустриски иницијативи, вклучително и преку Важни проекти од заеднички европски интерес (IPCEI) и индустриски сојузи. Дополнително, ќе ги зајакнат истражувачките и иновативните способности на ЕУ.
На глобално ниво, ќе продолжат да водат амбициозна и цврста трговска политика, мултилатерално, како и преку трговски договори, и ќе ги промовираме европските стандарди, пристап на пазарот, одржливи синџири на вредност и поврзување. Ќе ги комплетираат европските алатки за трговска и конкурентна политика со инструменти за справување со нарушувачките ефекти од странските субвенции на единствениот пазар, за заштита од присилни мерки од трети земји и за обезбедување реципроцитет при отворањето на јавните набавки со трговските партнери. Процесот што води до трговски договори треба да биде транспарентен и инклузивен за да се обезбедат успешни резултати.
Поттикнување на инвестиции
Ќе создаде средина која ги олеснува и привлекува приватните инвестиции преку:
а) драстично реформирање, поедноставување и брзо следење на адÐ �инистративните процедури за овластување инвестициски проекти во ЕУ;
б) создавање на едноставна и предвидлива регулаторна средина, особено за МСП;
в) промовирање на вештини за задоволување на потребите на пазарот на трудот кои се развиваат и обезбедување квалитетни работни места;
г) продолжување со унапредување на социјалната кохезија и зачувување на нашиот социјален модел;
д) комплетирање на нашиот единствен пазар во сите негови димензии, особено за дигитални и услуги;
ѓ) создавање поинтегрирани, атрактивни и конкурентни европски финансиски пазари, овозможувајќи финансирање на иновациите и заштита на финансиската стабилност, преку продлабочување на Унијата на пазари на капитал и комплетирање на банкарската унија.
Ќе го мобилизираат потребното европско и национално јавно финансирање за да го подобрат пристапот до ризичен капитал, да ги надминат неуспесите на пазарот, да ги искористат приватните инвестиции и да поттикнат иновативни проекти. Најдобро ќе ги искористуваат ресурсите на ЕУ. Ќе го искористат буџетот и потенцијалот на Групацијата ЕИБ за да ги катализираат инвестициите, вклучително и повисок ризик за финансирање на претприемништвото и иновациите.
Европските национални фискални политики ќе треба да ги земат предвид вкупните инвестициски потреби и да ја одразуваат новата геополитичка ситуација. Ќе водат здрави фискални политики, кои обезбедуваат одржливост на долгот за секоја земја-членка, вклучително и преку поттикнување инвестиции кои го подобруваат растот и клучни за зелени и дигитални цели. Во исто време ќе ги засилат реформите кои ќе ја подобрат конкурентноста, ќе поттикнат создавање работни места и ќе го развијат потенцијалот за раст во Европската унија.
ПАТОТ КОЈ ЌЕ СЕ СЛЕДИ
ЕУ ќе ја продолжи оваа агенда како поединечни земји-членки и колективно. Ги повикуваат институциите да ја забрзаат работата за сите прашања за кои разговараа во Версај.
-Ние, како лидери, ќе се вратиме на оваа агенда на нашите претстојни состаноци во Европскиот совет, се вели во завршната декларација од вонредниот самит во Версај.
