Поминаа 80 години од почетокот на политичката репресија и теророт во Социјалистичка Република Македонија, во која луѓето со бугарски идентитет беа ликвидирани или малтретирани без судење или пресуда.
„Значењето на овој тажен и мрачен настан е огромно. „Крвавиот Божиќ“ на 6-7 јануари 1945 година беше само почеток на серијата страшни настани што продолжија со децении во Република Северна Македонија. Тој ја одбележа историјата на Македонските Бугари во иднина“, рече новинарката и водителка на „Брисел 1“ Милена Милотинова во „Бугарија на утро“.
Затоа Бугарија и ЕУ инсистираат да се отворат архивите на комунистичката Државна безбедност во Скопје – да се видат вистинските размери на оваа темна страница на историјата.
„Отворањето на архивата е договорено и евидентирано во еден од двата протоколи на Договорот за добрососедство меѓу Софија и Скопје од 2017 година. А и Договорот и Протоколите кон него се дел од Преговарачката рамка на РСМ за ЕУ. “, коментира новинарката.
Според неа, настанот ја одредил судбината на македонските Бугари и има влијание и денес, бидејќи и денес продолжува репресијата врз Бугарите – само затоа што се Бугари.
„Имаме клубови кои горат и се уништуваат само затоа што им припаѓаат на локални Бугари во РСМ. Го имаме претепаниот Христијан Пендиков во Охрид – само затоа што е Бугарин. Имаме и пукање против клубот на Бугарите во Охрид. Овие настани, за жал , остануваат неказнети Гледаме како клубовите во Битола и Охрид остануваат избришани, наеднаш стануваат незгодни и се забранети со стар закон, иако постоеле и пред тоа. според законот во РСМ и се евидентирани во регистрите на здруженијата во РСМ“, додаде Милотинова и коментира: „Оваа приказна од тоа време се одразува и денес и се уште е тешко, дури и забрането да се нарекуваш Бугарин“.
Според сведоци, имало и масовни гробишта
„Во 1945 година започнаа овие масовни прогони и репресии врз Бугарите, кои доведоа до физичка ликвидација на луѓето. Филмот „Само затоа што беа Бугари“, што го снимивме со снимателот Љубомир Станоев во 1998-1999 година, раскажува за еден од нив. масовни гробници, што е во близина на Велес да раскажува и се утврдиле коските на 53 души Од тогашните писма на Тенчо Мечков од Бугарската легација до Георги Димитров се подразбира дека „покрај Велес се вршеле и масовни престрелки, а кај Битола и Штип. „, а Софија Алексиева, ќерка на убиениот градоначалник на Кратово, Димитар Алексиев, во филмот раскажува за масовна гробница кај Куманово“, објаснува новинарката за Бугарија ON AIR.
Ваквите настани треба да бидат вклучени во учебниците
Според неа, потребно е да се знае за овие настани, но малку се знае и затоа нашата земја, а сега и Европската унија, инсистираат да се отворат архивите. И овие настани од 1945 г мора да бидат познати и внесени во учебниците, вклучително и оние на РСМ, рече Милотинова.
„Јазикот на омразата останува до ден-денес. Тешко е да се објасни дека во 21 век една заедница некаде во Европа се бори за еднакви права. Тешко е да се објасни зошто политичката елита на нашиот југозападен сосед инсистира на еднакви права да се додели до крајот на преговорите, што е практично невозможно. Не постои начин да се преговара за нешто што веќе е договорено со земја членка на ЕУ“, коментира водителката на „Брисел 1“.
Промената на Уставот е мал дел, оттаму почнува многу подолг и комплициран процес на преговори, пред да дојде до вистинскиот пристап во ЕУ, појасни Милотинова.
„Вклучувањето на Бугарите во Уставот е само почеток. Тоа дава почеток на преговорите. Многу се надеваме дека политичката елита на Северна Македонија правилно ќе го анализира знакот од Брисел, од каде што почнаа преговорите на Албанија со ЕУ. , а РСМ остана на стартот „Не би сакале РСМ да заостане, но топката всушност е во нејзини раце“, коментира Милотинова.
Дијалогот е меѓу РСМ и Европа, но Бугарија учествува во него и мора да биде активна кога гледа неисполнување на обврските, појаснува новинарката.
„Можеме да зборуваме и што друго може Бугарија да направи за македонските Бугари. Има луѓе на кои им е потребна заштита и можат поефективно да бидат заштитени ако имаат бугарско државјанство. Затоа, треба да постои Фонд за правна заштита на овие луѓе“, таа мисли.
Исто така, според Милотинова, Софија треба да ги приспособи процедурите за доделување државјанства на реалноста – да не чекаат купишта документи од македонските Бугари, туку да се олесни доделувањето државјанства по потекло.
