На крајот од минатата недела, бугарскиот премиер Кирил Петков потврди на пратениците дека заминува за Скопје на 18 јануари, каде што ќе разговара за да покаже дека добрососедството е клучен принцип во односите меѓу Бугарија и Република Северна Македонија.
Малку подоцна, пред претставници на авиокомпаниите, Министерството за транспорт и врски излезе со став дека ќе помогне во најкраток можен рок за отворање на директен лет меѓу Софија и Скопје во случај на интерес од авиокомпанија која да ги реализира летовите. Следеше уверување дека од правен аспект нема пречка за реализација на овие намери поради актуелниот меморандум за соработка потпишан во 2015 година.
Сето ова, заедно со повеќе пати декларираните намери за подобрување на односите меѓу Софија и Скопје, звучи повеќе од оптимистички. Останува само со трепет да чекаме македонското Собрание да ја изгласа кандидатурата на Димитар Ковачевски за премиер и да го одобри составот на владата предводена од него, за господинот Петков и делегацијата предводена од него, да не го патот до таму бадијала. Од друга страна, ваквото патување би било исклучително корисно за да внесе малку реализам во она што треба да се очекува од нашите партнери во Скопје.
За време на ова патување, бугарскиот премиер ќе може да го доживее „задоволството“ од возење со автомобил 245 километри за повеќе од 3 и пол часа, да се увери во високиот квалитет на површината на патот и да ги оцени вложените напори од македонска страна за да се подобри инфраструктурната поврзаност со Бугарија.
А за да не биде целосно неподготвен за тоа што го чека, ќе се потсетиме на некои факти.
Претседателот на Република Северна Македонија Стево Пендаровски на 1 декември 2019 година рече дека немањето патна инфраструктура меѓу Софија и Скопје не спречува да излеземе од маглата и да ги сфатиме и согледаме историските факти.
„Економски ние самите си нанесуваме голема штета затоа што вие имате и други коридори со кои се поврзувате со остатокот од светот, вклучително и со Европа, а ние тие коридори ги немаме. Немаме пристап до море. Во текот на изминатите 30 години, нешто е започнато, но не е завршено. Ова е срам за сите нас кои сме на власт во Скопје во последните 30 години“, рече тогаш Пендаровски.
Пред точно две години, македонската влада гласно објави дека првата од трите делници на пругата. пругата кон Бугарија ќе биде завршена до крајот на 2020 година. Исто така, најави дека железничкото поврзување со Софија е планирано за 2025 година.
Се даваа изјави за инвестиции, проекти, тендери, програми за кредитирање и … ништо.
Во октомври 2021 година, бугарската влада изјави дека изградбата на Коридорот № 8, дел од кој минува низ РС Македонија, е апсолутен приоритет за Бугарија. Скопје тогаш уверуваше дека само за изградба на железничката инфраструктура долж коридорот, се планирани повеќе од 1 милијарда евра инвестиции, а до крајот на годината ќе започне постапката за првите два лота од железничкото поврзување со Бугарија. Засега немаме информации дека тоа се случило, но можеме да продолжиме да бидеме оптимисти.
Што се однесува до директниот лет Софија-Скопје, вреди да се потсетиме дека постоеше таков лет и истиот беше укинат во 2010 година. Оттогаш, сите бугарски влади велеа дека има „предуслови“ за таква линија, дека бараат начини летот да биде возобновен итн. – веќе 12 години.
Следејќи ја економската логика, за тоа време барем една од седумте бугарски авиокомпании би била заинтересирана и би инсистирала на обновување на овој лет доколку таа би била финансиски профитабилна. Во спротивно, од кои причини поранешната авиокомпанија Хемус ер, а подоцна и Бугарија ер, ќе престанеа да оперираат со оваа дестинација, особено кога проектот ја има потребната политичка поддршка за своето постоење?
Во 2014 година, Здружението на бугарски авиокомпании изготви извештај за можностите и перспективите за проширување на соработката во воздушниот сообраќај меѓу Бугарија и Република Македонија, во кој е констатирано дека има „затишје“ во областа на цивилниот воздушен транспорт. Се известува дека Бугарија веќе ја има потребната инфраструктура како што се аеродроми, услуги на воздушниот сообраќај, конкурентни авиокомпании, организации за одржување, центри за обука итн., што е добар предуслов за обновување на директните летови. Но, и покрај овие параметри, меѓу Софија и Скопје нема летови.
На прво место треба да се земе предвид факторот време. Искрено, ретко кој ќе гори од желба да чека два часа на аеродром пред да се качи во авионот од/до Софија, кога за тоа време би го поминал половина пат до/од Скопје. Не е за занемарување и потенцијалната цена на авио билетите. Дополнително, мора да се исполни и задолжителната процедура за отворање директна авиолинија, за што секако ќе одземе не само време туку и пари.
Сето горенаведено не значи дека не треба да има летови меѓу Софија и Скопје. Но, убедена сум дека кога има економска логика и неопходност, засегнатите страни ќе најдат начин да го направат тоа и без политички декларации.
Во оваа смисла, сепак, препорачувам енергијата да се насочи кон попрагматични прашања, како што е изградбата на железничка линија меѓу главните градови на двете соседни земји и нормален пат за стотиците илјади патници од двете страни на границата
Овде би било убаво да се потсетиме на зборовите на проф. Кирил Топалов, кој во интервју за БГНЕС на крајот на 2021 година го кажа следново: „Пред 20 години, кога нашите односи беа подобри, Скопје демек започна да ја гради железничката пруга до нашата граница, но одеднаш застана и сега врз обележената рута растат треви и коприви“.
Добро е да се имаат предвид овие факти кога ќе следат следните гласни ветувања од Република Македонија при претстојната посета на бугарскиот премиер. И да му посакаме „на добар пат“ кон Скопје и повеќе реализам, за да не се остварат мрачните предвидувања за новите излажани надежи.
