Пишува: Никица Корубин
Помпеја, во близина на Наполи, е еден од најголемите и најдобро истражени археолошки локалитети, каде речиси “во живо” го гледаме животот на луѓето од пред речиси 2000 години, како резултат на конзервираната состојба како последица на ерупцијата на вулканот Везув во 79 год. н.е. Целата катастрофа и страдање на луѓето стануваат видливи за археолозите, а преку десетиците документарни серии и за сите нас, не како некрофолија, туку како елементарно и емотивно восприемање на историско сведоштво на животот, обичаите и културата на нечии предци. Сеќавање, таа исконска и иманентна емоција.
Слично, како и нападот на “кулите близначки” во Њујорк, во 2001 година, кога илјадници човечки трагедии, во незапамтена катастрофа ги следевме во директен пренос, на сите светски медиуми. Како директно сведоштво, за вистинско разбирање на размерот на катастрофата, преку личните трагедии, кои се еднакво тешки, како и колективниот шок, од нападот и рушењето на еден од симболите на Њујорк. Не, како некрофилија, туку како елементарно информирање за случувањата на драматичен настан.
Трагедијата во Кочани, за нас, е трагедија од голем размер. Се случува пред нас, меѓу нас и на некои од нас. А, сликата која се конструира за неа, е како да е снимена на некое далечно место, во некое далечно време, во отсуство на технологија, кога секоја фотографија била бесценета. Затоа што, перцепцијата која треба да ја изградиме, како резултат, пред се’ на електронските медиуми и нивното “покривање” на настанот е сведена на кратка пропагандна порака за “ликот на трагедијата”.
Лик кој е сведен на наметнатата причинско-последично врска: сликата на последицата е – “слика на трошна куќа (дискотеката) од два агли”, а причината за трагедијата е – “сликата на виновникот”: поранешниот министер за економија во лисици. Ова се двете “сцени” кои се задолжителна илустрација во сите прилози, емисии, анализи поврзани со разни аспекти на трагедијата.
Таа пропагандна матрица, на “сто пати повторена слика – станува (пот)свест” само говори за размерот на (само)цензурата која е на дело, за една од најголемите трагедии кои се случиле кај нас. Тоа што Кочани е на 100 км од Скопје, очигледно е непромостлива дистанца, па повеќето информации и импресии, за тоа што се случувало реално во моментот и пост-трауматски можеме да ги дознаеме, само од профили на социјални мрежи на локални жители од регионот или од бугарскиот пратеник, а не од наши медиуми, кои на трагедијата се реферираат како на службен настан, а не настан кој вклучува лични трагедии и судбини. Да не ја вознемируваме секојдневноста, со вистината, да ја смириме со заборавот.
И во таа “игра” на сурова контрола на емоциите, на размер на контрола на наративот, се чини дека е логично од преку 30 осомничени, ние визуелно да гледаме само еден или двајца, улиците и луѓето на Кочани да ги гледаме низ призмата на “двата агли на трошната дискотека”, а за трагедијата да читаме сведоштва, прилози и интервјуа од странски медиуми. Никако и по никоја цена, не смее да се посети Кочани, предалеку е од Скопје. А, особено не од страна на ниту еден електронски медиум, да сними нешто надвор од проектираната “слика за трагедијата”.
И доколку, партиите не решеа да го суспендираат собранието на две недели, оваа “слика” ќе беше малку осветлена. На седницата за пратенички прашања, оваа трагедија ќе го имаше целото внимание. И на пратениците одговор ќе мораа да им дадат и министрите и премиерот и јавниот обвинител. Надзор на дело. Без цензура и без пропаганда. Сурово и сирово, жестоко и драматично, емотивно и трагично, примитивно и диво, затоа што тоа е вистинската слика и за Кочани и за Македонија и за сите нас.
И тоа е “сликата на трагедијата” со која мора да се соочиме, а не онаа која наменски се гради. Историјата е сеќавање, а тоа никој, никогаш не успеал да го избрише. Прашање е колку сакаме да бидеме присутни во сопствената сегашност, која ќе биде наша историја. За бегање секогаш е лесно, тешко е да се остане. Свесен и совесен.
