Подобрување на фискалниот капацитет и зголемување на приходите на општините, зголемување на фискалната дисциплина, како и на транспарентоста и отчетноста во нивната работа – ова се трите столба од реформата за унапредување на фискалната децентрализација, процес кој го спроведува Министерството за финансии и за кој достави информација до Владата која беше разгледана и усвоена на вчерашната владина седница. По ова ќе следи процес на јавни консултации и расправа со ЗЕЛС и засегнатите страни, а во координација со Работната група за продолжување на процесот на децентрализација формирана од страна на Владата во која учествуваат министерствата за политички систем, за финансии, за локална самоуправа и ЗЕЛС.
Првиот столб, или подобрување на фискалниот капацитет и зголемување на приходите на општините, ќе се спроведе преку повеќе активности кои предвидуваат раст на средствата кои им се распределуваат на општините од наплатените давачки во цетралниот буџет, зголемување на сопствените приходи на општини и формирање на фондови кои ќе го поддржуваат добриот перформанс.
Планирано е постепено зголемување на процентот кој го добиваат општините од приходите од персонален данок на доход, наплатен од физичките лица пријавени со постојано живеалиште и престојувалиште во општината.
Исто така, постепено ќе се зголемува и стапката на дотација од наплатениот ДДВ, согласно перформансот на општините. Имено, планирано е формирање на два фонда – Фонд за перформанси и Фонд за воедначување. Општините кои покажуваат позитивни резултати и имаат повисока реализација на сопствените приходи ќе добијат средства од Фондот за перформанси, а од Фондот за воедначување ќе се обезбедат средства за општините кои имаат пониски приходи, но истите покажуваат фискален напор и добри резултати во прибирањето на сопствените приходи.
Ќе се дејствува и кон зголемување на сопствените приходи на општините и кон изнаоѓање на нови локални приходи според добрите практики од ЕУ и подобрување на критериумите за распределба на доделените средства за пренесените надлежности во областа на основното и средното образование, култура, детска заштита и заштита на стари лица и противпожарна заштита.
Вториот столб кој е во насока на зголемување на финансиска дисциплина на општините, намалување на долговите и домаќинско работење, предвидува активости во насока на мерки за реално планирање на приходите и расходите на општините, рационализација во работењето и намалување на непотребните расходи, редовно сервисирање на долговите, поголема финансиска дисциплина, процедури за прогласување на финансиска нестабилност, издавање на општинска обврзница и анализа на постојните обврски на општините и јавните претпријатија.
Во насока на зголемување на транспарентноста и отчетноста – ќе се зголеми контролата од страна на државата, особено на Финансиската инспекција во поглед на Законот за пријавување и евиденција на обврските и пријави за непочитување за Законот за финансиска дисциплина, ќе се носат мерки за зголемување на транспаретноста на општините преку објавување на финансиските извештаи на транспаретен и разбирлив начин, а ќе се дејствува и кон поголема отчетност за користење на буџетските средства.
Еден од приоритетите во Програмата на Владата на Република Северна Македонија 2020-2024 е продолжување на процесот на децентрализација, во насока на повисока демократизација, подобри јавни услуги и засилен локален развој. Целта е надлежностите да се пренесат на нивото на управување кое е најблиско до граѓаните. Во наредниот период ќе се продолжи со политиките за развој на општините, односно фискална децентрализација и рамномерен регионален развој, со цел зајакнување на финансиските извори на општините, но воедно и зголемување на одговорноста и транспарентноста на нивното работење.
