Со интеграцијата на Западен Балкан во НАТО и приближувањето кон Европската унија (ЕУ), иако болно, земјите од поранешна Југославија се чини дека демонстрираат надминување на предрасудите и меѓусебниот анимозитет познати од 90-тите години на 20 век и започнуваат соработка во областа на историјата, културата, етимологијата и лингвистиката, што беше незамисливо до пред 20 години.
Србија и Република Северна Македонија потпишаа договор за заедничка промоција на нивните јазици и заедно работат на дигитализација во Архивите на Југославија. Белград и Скопје отидоа подалеку и почнаа со ДНК тестирање на родовите од двете страни на границата.
Како да се надминати историските предрасуди и полека се создава атмосфера на соработка на Балканот која одамна не постои, вклучително и во такви чувствителни области како што истражување на јазикот, историјата и културниот идентитет.
„Токму на примерот на двојното наследство, заедничкото јазично минато и односот кон литературното наследство, најдобро се препознаваат европските вредности и перспективите на добрососедските односи“.
Не, ова не е цитат од Европскиот парламент (ЕП) или некоја меѓународна невладина организација, ова е став на Министерството за култура на Србија.
Но, дали ситуацијата навистина е толку оптимистичка? Вреди да се праша зошто Србија спроведува истражување за генетско потекло во близина на границите со Бугарија и Северна Македонија (каде што историски живееле Бугарите), а не, на пример, во Шумадија и Поморавље, каде што, со оглед на историскиот развој и етнографските карактеристики, би било многу полесно да се следи потеклото на населението.
А цитираното соопштение на српското Министерство за култура е всушност обид да се спротивстави на острата реакција на Хрватска на донесувањето на Законот за културно наследство (на крајот на 2021 година), со кој парламентот во Белград ја прогласи дубровничката кножевност за „заедничка“, дека е, српска!
Дали Загреб реагираше пречувствително или нешто (сеуште) е гнило на Балканот?
Зад „дигитализацијата“ на историјата и лингвистиката се наѕира нешто друго, што е многу опасно.
Исто како што фотографијата, датумот и местото на раѓање, бојата на очите и името го одредуваат формалниот идентитет на луѓето, јазикот, историјата, културата и вредностите ги формираат идентитетите на една нација. Издавање лажни лични документи, лажни профили на социјалните мрежи и во електронското банкарство и слично се нарекува кражба на идентитет. Тоа е дело казниво со закон во Европа и пошироко, бидејќи кражбата на идентитет овозможува кражба на имотот на жртвата, а понекогаш и кражба на наследство. А во дигиталната сфера е прилично едноставно.
Така е и со народите. Присвојувањето на културата, историјата и јазикот на соседот е всушност крадење на неговиот национален идентитет. Стравот од ваквата кражба ја објаснува острата реакција на Хрватска која се закани дека ќе ги блокира преговорите на Србија за членство во Европската унија. Инсистирањето на Софија да не му даде зелено светло на Скопје за преговори за влез во Европската унија веројатно на сличен начин би можело да се објасни додека не се решат спорните историски прашања.
Секако дека има решенија. Велика Британија и Бугарија, на пример, иако неволно, и вратија на Грција документи и артефакти кои ги сметаат за легално стекнати, но кои беа извезени од Грција без знаење или против волјата на грчкиот народ и влада.
Дали Србија и Северна Македонија се подготвени да го направат истото? Затоа што кога науката се користи за нечисти и неморални цели – резултатот е Франкенштајн.
ЕУ не треба да го дозволи тоа, а уште помалку да го финансира.
Пеземено од direktno.hr
