Секој се прашува како ќе изгледа неговото дете, но секој родител мора да почека додека не се роди неговото дете за да види што „одлучила“ генетиката.
Постојат некои прашања кои се почести кога станува збор за генетиката и наследувањето на генетските особини кај децата, за кои родителите се многу заинтересирани. Едно од нив е човечката висина и како таа се наследува. Можеме малку да се потсетиме на генетиката и да видиме како експертите ја објаснуваат.
Дали детето на еден висок и еден низок родител ќе биде со просечна висина?
Општо земено, да. Висината на детето може да се пресмета со пресметување на просечната висина на двајцата родители, а потоа додавање пет сантиметри за момчиња и одземање пет сантиметри за девојчиња. Не е изненадувачки што двајца високи родители обично имаат високо дете, а ниските луѓе имаат ниско дете. Но, правилата се направени за да се кршат. Висината е полигенска особина, што значи дека наследувањето на особините е контролирано од голем број гени, а тие се под влијание и на надворешни фактори, но лошата исхрана може да го спречи детето да ја достигне својата потенцијална висина.
„Ќе видите деца кои се надвор од границите во двата правци“, вели д-р Џон Богман, потпретседател на Друштвото за хумана генетика. „Двајца родители со просечна висина можат да имаат дете кое е високо колку кошаркар или под просекот.“
Родителите кои се борат со дебелината многу се грижат дали ги подготвуваат своите деца за слични проблеми и дали здравствените проблеми што доаѓаат со прекумерната тежина се наследени.
Некои семејства навистина имаат поголема веројатност да бидат со прекумерна тежина. „Одамна знаеме дека потешките родители имаат потешки деца, а сега знаеме дека еден ген предизвикува зголемување на телесната тежина“, вели Кејт Гарбер, доктор по филозофија, директорка за образование на одделот за хумана генетика на Медицинскиот факултет на Универзитетот Емори.
„Се чини дека детето кое ја наследува варијантата од двајцата родители ќе биде во просек од три до четири килограми потешко од некој што ги нема тие две копии од генот“, се додава. „Секако, тоа не значи дека лицето е дебело – тоа е само еден од многуте познати генетски фактори кои речиси сигурно постојат меѓу многуте кои не се прецизно идентификувани“, вели Гарбер.
Тоа сепак не значи дека вашето семејство е предодредено да биде дебело. „Дебелината е предизвикана од повеќе фактори, што значи дека генетиката и начинот на живот придонесуваат за неа“, вели Трибл. „Гените што ја одредуваат тежината сè уште се изучуваат, но изборот на начин на живот игра значајна улога. Најдобриот начин на живот е редовно да се вежба и да се јаде здраво, особено за време на бременоста“, додава тој.
Секој ги смета дупчињата за шармантни. Ако ги имате, веројатно се прашувате како се наследуваат.
Ако еден од вашите партнери или некој во вашето семејство има дупчиња, можно е и вашето дете да има. „Вдлабнатините се сметаат за доминантни меѓу помалите неправилности; само еден родител може да ја има особината и да ја пренесе“, вели Трибл, доктор на науки и менаџер за образование во Центарот за генетика Гринвуд. „Слично на тоа, вашето дете наследува од вас или од вашиот партнер пеги, вдлабнатина на брадата, прамен коса, линија на коса што расте од средината на челото во триаголна форма, флексибилен јазик, влакнести уши. Сите овие се особини што лесно можат да се наследат“, објаснува Бенет.
Секако, не можете да изберете што ќе се пренесе во вашиот генетски пакет. „Понекогаш кога ги оценуваме децата со овие особини, како што се необични облици на уши или влакна на нивните прсти, се покажува дека тоа едноставно се пренесува во семејството“, вели Барбара Бартон, доктор по медицина, клинички директор на одделот за генетика, вродени дефекти и метаболизам во Детската меморијална болница во Чикаго.
Текстот Како детето наследува висина, тежина и дупчиња на образите? е превземен од МАКФАКС.
