МОЖЕБИ сме поблиску до решавање на уште една мистерија во универзумот – што претставуваат стотиците џиновски филаменти кои се протегаат низ центарот на Млечниот Пат. Имено, научниците за прв пат ги набљудувале овие долги магнетизирани нишки кои светат во радио бранови во други галаксии.
Со оглед на тоа дека овие чудни нишки не се единствени само за Млечниот пат, сега на експертите ќе им биде полесно да ги откријат механизмите зад нивното формирање. Астрофизичарот Фархад Јусуф-Задех од Универзитетот Нортвестерн во САД беше првиот што ги откри овие необични космички влакна во нашата галаксија во 1980-тите, кои оттогаш ги заинтригираа научниците.
Јусуф-Задех смета дека постојат две можни објаснувања за овие појави. Првата е дека филаментите се формираат за време на интеракцијата помеѓу галактичките ветрови и големите облаци од прашина, а втората е дека тие се предизвикани од турбуленции во слабите магнетни полиња предизвикани од движењето на галаксиите, пишува Science Alert.
Чудни галактички нишки
„Веќе знаеме доста за филаментите во нашиот галактички центар, а сега ги гледаме и во други галаксии. Основните физички механизми за двете популации на филаменти се слични, и покрај нивната многу различна средина. Објектите веројатно се дел од истото семејство , при што филаментите надвор од Млечниот пат ги претставуваат постарите и далечните роднини“, рече Јусуф-Задех.
Досега, околу 1.000 од овие космички нишки, долги до 150 светлосни години, се откриени на Млечниот пат. Тие се наредени изненадувачки уредно, како жици на харфа. Научниците утврдиле дека филаментите содржат електрони од космичкиот зрак кои ротираат во магнетни полиња со брзина блиска до брзината на светлината и дека магнетните полиња се засилуваат по целата должина.
Сепак, без дополнителни информации, тешко е точно да се разбере зошто тие се наоѓаат во галактичкиот центар и која е нивната причина, па дополнителното откривање на филаменти во четири различни галактички јата меѓу 163 милиони и 652 милиони светлосни години од нас значи многу за научниците.
„Некои филаменти се многу долги, околу четири или пет пати повеќе од должината на целата наша галаксија“
Новооткриените филаменти надвор од Млечниот Пат се разликуваат од нишките во нашата галаксија на неколку значајни начини. Тие се поврзани со млазовите и лобусите на радио галаксиите, огромни структури кои зрачат од галактичкиот центар, кои се протегаат на големи растојанија од двете страни на галактичката рамнина. Значи, овие филаменти се многу поголеми од оние во центарот на Млечниот Пат – помеѓу 100 и 1000 пати поголеми.
„Некои филаменти се многу долги, околу четири или пет пати повеќе од должината на целата наша галаксија. Неверојатно е што нивните електрони се држат заедно на толку големи растојанија. 700.000 години“, рече Јусуф-Задех.
Овие новооткриени филаменти надвор од нашата галаксија се исто така постари од оние во нашиот галактички центар и нивните магнетни полиња се послаби. И, се разбира, тие се протегаат во меѓугалактичкиот простор, често под прав агол на млазовите.
Од друга страна, има и големи сличности. Галактичките и екстрагалактичките филаменти имаат ист однос на должината и ширината и ист начин на пренесување на космичките зраци. Значи, ако истиот механизам е зад овие нишки, веројатно работи во различни размери.
Што ги создава?
За ова, на пример, може да бидат одговорни вселенските ветрови. Имено, активните супермасивни црни дупки и формирањето ѕвезди можат да генерираат галактички ветрови кои се шират во меѓугалактичкиот простор. Овие ветрови можат да навлезат во тенките облаци од гас и прашина кои се движат низ меѓуѕвездениот и меѓугалактичкиот простор и да го обликуваат материјалот во филаментозни структури.
Симулациите покажаа уште една можност: турбуленција генерирана од гравитациони нарушувања. Оваа турбуленција може да создаде вртлози во меѓугалактичкиот медиум, околу кој слабите магнетни полиња се заплеткуваат и на крајот се протегаат во филаменти со силни магнетни полиња.
Но, засега не го знаеме точниот одговор на прашањето што ги предизвикува овие чудни нишки. Ние дури и не знаеме со сигурност дали истиот механизам е одговорен за двата типа на филаменти или дали различни феномени создаваат структури кои се неверојатно слични.
„Овие филаменти надвор од нашата галаксија се многу стари, речиси припаѓаат на друга ера на универзумот. Од друга страна, тие укажуваат дека веројатно постои заедничко потекло одговорно за формирањето на двата вида нишки“, рече Јусуф-Задех.
Истражувањето, насловено како Популации на магнетизирани филаменти во интракластерскиот медиум и галактичкиот центар, беше објавено во The Astrophysical Journal Letters.
