Како и во многу други места во светот, во Албанија бугарскиот јазик се изучува академски. Бугарскиот јазик се изучува на Катедрата за словенски и балкански јазици на Факултетот за странски јазици на Универзитетот во Тирана, а веќе неколку години професор по бугарски јазик, литература и култура е доц. д-р Раки Бело, јавува Радио Бугарија, пренесува Трибуна.
Самиот Раки Бело е дел од бугарското национално малцинство во Албанија. Роден е во селото Врбник, најисточната точка на земјата. Дипломирал бугарска филологија на Југозападниот универзитет „Неофит Рилски“ во Благоевград, дел е и од академскиот кадар на Универзитетот „Свети Кирил и Методиј“ во Велико Трново (ВТУ). За доц. д-р Раки Бело предавањето на бугарскиот јазик во Албанија е вокација и предизвик. Разговараме со него на плоштадот Мајка Тереза во центарот на Тирана, директно спроти ректоратот на Универзитетот во Тирана.
„Бугарскиот јазик овде е изборен предмет и се изучува 4 семестри – ни објаснува доц. д-р Бело. – Лекторатот постои долги години – од пред времето на социјализмот. Студентите главно учат бугарски, но за време на наставата ние ги запознаваме студентите и со литературата и со историјата на Бугарија Преовладуваат студенти од албанско потекло, а интерес за јазикот покажуваат и младите од другите земји, особено оние кои доаѓаат преку разни европски програми, како што е „Еразам“. Има и албански студенти со бугарско потекло од историско-географските простори со компактно бугарско население – Гора, Голо Бурдо, Мала Преспа“.
Студентите со бугарски јазик се реализираат во областа на туризмот, науката и државната администрација. Веќе четврта година добива на популарност летната школа на бугарски јазик, која се реализира со помош на Универзитетот во Велико Трново од Бугарија.
„Бидејќи наставата по бугарски јазик на факултетот е недоволна, во јули, речиси цел месец, нудиме надградба на знаењата за јазикот и културата на Бугарија – продолжува доц. д-р Бело.
„Секој што сака може да се пријави и неколку недели да го проучува бугарскиот литературен јазик и дел од литературата и историјата на Бугарија. Како предавачи покануваме професори од ВТУ, но и од други универзитети во Бугарија, како и локални Албанци кои ја познаваат Бугарија и бугарскиот јазик и прават интересни споредби со албанскиот јазик и литература“, вели Бело.
Во текот на летната школа се одржуваат и теренски семинари. На пример, минатата година учесниците во иницијативата го посетија историскиот град Берат, во кој се зачувани и голем број артефакти поврзани со бугарската историја. Како што е познато, Берат бил составен дел на Првото и Второто бугарско царство, а денес е град-музеј, вклучен во 2008 година на списокот на светско културно и природно наследство на УНЕСКО.
„Самото име Берат доаѓа од бугарскиот јазик и значи „бел град“ – ни кажува Раки Бело. – Таму се чуваат моштите на учениците на Кирил и Методиј, светите Горазд и Ангелариј. Сето тоа им е познато главно на специјалистите во Бугарија, и затоа е многу важна вашата мисија на новинари, бидејќи вие ги запознавате луѓето со нашата историја и нашите традиции, покрај моштите на Горазд и Ангелариј, се чуваат и вредни артефакти за Бугарите , во црква лоцирана во тврдината на Берат, која денес е музеј, има зачувани средновековни икони од сите цркви во Албанија Меѓу нив е и оригинална икона на Светите седмочисленици, насликана од познатиот локален зограф Онуфриј.
Албанците многу добро знаат каква е историјата на нивната територија и ја кажуваат таква каква што е – ни кажува доц. д-р Раки Бело од Универзитетот во Тирана и се задржува на прашањето за толеранцијата.
„Албанците се толерантни и сите малцинства имаат еднакви права, вклучително и бугарското. Никој овде не ве спречува да зборувате на бугарски или јавно да се изјасните дека сте Бугарин. Напротив, ние како малцинство имаме право да учиме бугарски јазик и тоа затоа имаме неделни училишта – во Тирана, Елбасан, Корча, Драч и други, кои допрва треба да се отворат. Училиштето во Тирана работи од 2015 година.
Во главниот град можеме да сретнеме бугарски семејства од цела Албанија. Затоа што ние сме локално население формирано историски – исто како што се Бугарите во самата денешна Бугарија. Во Тирана имаме семејства од сите овие области со бугарско население – Гора во североисточна Албанија, Голо Брдо во северниот дел на земјата и Корча – на исток. Тие се оние што ги испраќаат своите деца во бугарското училиште“, вели доц. д-р Раки Бело.
