НАТО не смее да дозволи да биде вовлечен во војната меѓу Русија и Украина, бидејќи тоа ќе доведе до глобален конфликт со разорни последици, рече шефот на државата во својата изјава на тркалезната маса на „The Еconomist“ во Атина, јавува Трибуна.
Нашата европска иднина зависи од способноста да ја задржиме и развиеме улогата на Европската унија како гарант за безбедноста, стабилноста и просперитетот на европските граѓани и соседните региони, да ја зајакнеме нашата безбедност и одбрана и да развиеме јасна стратегија за враќање на мирот во Европа. Ова денеска го истакна претседателот Румен Радев на отворањето на 28-та годишна тркалезна маса на „The Еconomist“ во Атина. Меѓународниот форум собира шефови на држави и влади од Грција и регионот, претставници на институции, бизнис, меѓународни организации и академски заедници, фокусирајќи се на изгледите за надминување на предизвиците со кои се соочува светот како резултат на влошените геополитички конфликти, климатските промени и нерамнотежата во глобалната економија.
Во својот говор на форумот, претседателот Радев ги истакна предизвиците со кои се соочува Европа по војната меѓу Русија и Украина. Секој ден од конфликтот води кон зголемување на ризикот за светскиот мир, посочи шефот на државата и додаде дека тој веќе се претвори во војна на исцрпеност, глобален економски судир, што ги исцрпува нашите економски и социјални системи, поттикнува политичка нестабилност и популизам во ЕУ и ја тестира европската одбранбена архитектура, индустрија, единство и солидарност. Затоа, од првиот ден на оваа војна, Бугарија најостро ја осуди руската агресија и е дел од напорите на ЕУ да и даде поддршка на Украина, вклучително и за амбициите на земјата за полноправно членство во Унијата, посочи шефот на државата.
Според Румен Радев, руската војна против Украина опфаќа многу чувствителни теми, но за да може ЕУ да ги постигне своите цели, не смее да избегнува да одговори на тешки прашања. Војната ни поставува многу предизвици, вклучително и за нашето критичко размислување, способноста за длабока анализа и проценка на сите стратешки и оперативни аспекти и ризици, истакна шефот на државата. Според претседателот, тоа го отежнало и дефинирањето на остварливите политички цели и нивно обединување во стратегија. „Војната ја предизвика нашата способност да го одредиме посакуваниот краен резултат, што значи „победа“, како и да развиеме стратегија користејќи ги сите расположливи алатки – воени, економски и дипломатски“, нагласи Румен Радев.
„Сите видовме примери на стратешки погрешни проценки во оваа војна“, рече претседателот, нагласувајќи го потценувањето на Русија за желбата на Украина да ја потврди својата независност и суверенитет, како и неспособноста на рускиот Генералштаб да ги преведе политичките цели како што е „денасификацијата“. и „демилитаризација“ во применлива воена стратегија за време на првата фаза од војната. Проценките за одржливоста и капацитетот на руската економија и воената индустрија исто така се покажаа како погрешни. „Се сеќаваме на анализите на многу водечки експерти и политичари дека како резултат на тешките санкции, руската економија ќе пропадне за неколку месеци, па дури и дека Руската Федерација ќе пропадне. Ништо од ова не се случи“, рече шефот на државата. Претседателот потсети дека просечниот раст на економијата во ЕУ е помал од најавениот во Русија – 3,6%, а земјата произведува повеќе гранати и воена опрема од Обединета Европа. Како друг пример, претседателот го издвои охрабрувањето на украинското воено раководство од голем број сојузнички експерти и лидери, што доведе до потценување на основните принципи на оперативната уметност, што бара одредени услови како што се супериорност во работна сила, опрема и воздушна супериорност да изврши какви било офанзивни операции. Ова резултираше со многу жртви и материјални загуби во украинска контраофанзива, а Русија ја доби иницијативата. „Очигледно е дека треба да се преиспита пристапот кон оваа војна и што поскоро да се вратиме на дипломатијата и преговорите“, нагласи шефот на државата.
Румен Радев ја повика Европа да го надгради својот концепт на стратешка автономија, кој активно се развива во последните неколку години под притисок на предизвиците во безбедносната сфера. Според претседателот, европската стратешка автономија бара зајакнување на конкурентноста на ЕУ пред сè преку зајакнување на индустрискиот потенцијал во согласност со зелената и дигиталната транзиција, обезбедувањето на безбедноста на снабдувањето со критични суровини и автономното производство на достапна и чиста енергија, стимулирајќи ги иновациите и технологиите и развојот на вештачка интелигенција. Румен Радев ја истакна и потребата од натамошен развој на транспортното, дигиталното и енергетското поврзување меѓу европските земји и ја истакна одбранбената индустрија и надминувањето на фрагментацијата во однос на одбранбената индустрија.
За време на дискусијата како одговор на прашањето на главниот уредник на „The Economist“ Даниел Френклин за членството на Украина во НАТО, претседателот истакна дека сите сојузници ја потврдиле својата посветеност да го поддржат нејзиниот пристап во Алијансата. Според Румен Радев, прашањето не е „ако“, туку „кога“ тоа ќе се случи, а одговорот зависи од развојот на војната и можноста за постигнување одржлив и праведен мир. Шефот на државата потсети дека стратешкиот аспект на руската војна во Украина не е оружје и муниција, туку луѓето, нивната обука, опрема и мотивација, како и бројките, чија анализа покажува предност за Русија. Доколку динамиката на оваа војна продолжи без никакви промени, може да се соочиме со ситуација во Украина да нема повеќе луѓе да ја бранат, ниту да имаме можност да ја турнеме Русија назад до нејзините граници од 1991 година, посочи Румен Радев. Тој нагласи дека ја разбира загриженоста на некои лидери дека ако Украина не биде поддржана со сè, вклучително и војници, ние ги жртвуваме нашите вредности и меѓународното право и се согласуваме дека териториите можат да бидат земени со сила во 21 век. Радев посочи дека мора да бидеме свесни дека НАТО не смее да дозволи да биде вовлечен во војна. „Ова е од витално значење бидејќи секоја директна конфронтација меѓу НАТО и Русија може да доведе до глобален нуклеарен судир со разорни последици“. Според зборовите на шефот на државата, за да се избегне ова сценарио, мора што поскоро да се вратиме на полето на дипломатијата и преговорите, вклучувајќи ги сите стратешки учесници во овој процес. Претседателот потсети дека нашата земја ја изрази својата поддршка за Мировниот состанок во Швајцарија како прв важен чекор во вистинската насока, кој го менува фокусот од „победа по секоја цена“ кон постигнување мир.
Во одговор на прашање за делумното пристапување на Бугарија и Романија во Шенген, претседателот Радев посочи дека напуштањето на двете земји надвор од Шенген зоната не придонесува за стабилноста и просперитетот на Европа, ниту за воената мобилност, што е од клучно значење во време на кризи и војни. Претседателот потсети и дека нашата земја ги исполни сите технички критериуми за влез во Шенген веќе пред 13 години, а постојаното претставување на нови барања, во служба на нечии внатрешно политички интереси, ја поткопува правната рамка на ЕУ и процедурата за одлучување. Работејќи со нашите партнери, инвестиравме многу за да ги надоместиме последиците од ова и да ја подобриме нашата поврзаност, додаде претседателот, истакнувајќи ги стратешките односи меѓу Бугарија и Грција.
