Оваа недела се поклопуваат два неславни јубилеја: одбележување на втората годишнина од целосната воена агресија на Русија врз Украина и десет години од почетокот на конфликтот со руската анексија на Крим.
Тековната војна во Украина, од регионална закана од неоимперијалистилки апетити на Путин, прерасна во еден од најголемите закани за безбедноста и стабилноста, не само за регионот, туку и за целиот свет. Геополитичките импликации се огромни. Конфликтот воспостави нови одредници во начините на модерното војување и одново покажа колку е кревок мирот во светот.
Истовремено, се случува огромна хуманитарна катастрофа додека војната продолжува да раселува цивили и го намалува пристапот до образование, економски можности, здравствена заштита, безбедност на храна и родова еднаквост. Над 10.000 цивили се убиени од почетокот на целосната руска агресија врз Украина, на 24 февруари 2022 година, додека, во меѓувреме, финансиската поддршка за плановите за хуманитарен одговор на Украина се намалува, а строгите ограничувања на хуманитарниот пристап ја попречуваат способноста на хуманитарните работници да ја испорачуваат неопходната помош за спас на Украинците кои живеат надвор од областите под контрола на владата на Украина.
Сепак, често се занемарува фактот дека 2024 година означува и деценија од започнување на конфликтите и немирите во Украина.
Речиси веднаш по завршувањето на револуцијата Евромајдан во Украина во февруари 2014 година, Русија брзо ја започна анексијата и окупацијата на полуостровот Крим. Во рок од неколку месеци, избувнаа немири во источна Украина, проследени со пара-милиции поддржани од Русија кои ги преземаа административните згради. Овие настани го означуваат почетокот на 10-годишната руска инвазија и окупација на Украина што продолжува до ден-денес.
Кијив Индипендент состави временска рамка која ги покрива главните настани во последните 10 години , кои предходеа на целосната руска воена агресија врз Украина.
20 февруари 2014 година: Анексијата на Крим
Во текот на февруари 2014 година, Русија почна тивко да го зголемува своето присуство во базата на Црноморската флота во Севастопол на Крим. Кон крајот на месецот, на 20 февруари 2014 година, вооружени мажи без ознаки ги блокираа аеродромите во Севастопол и Симферопол и украинските воени бази на полуостровот и ја зазедоа зградата на Парламентот на Крим. Анексијата ефективно ја започна тековната војна на Русија против Украина. Русија го окупираше Крим во следните денови.
12 април 2014 година: Започнува инвазијата на Донбас
Милитантите поддржани од Русија предводени од поранешниот офицер на Федералната служба за безбедност (ФСБ) Игор Гиркин (Стрелков) насилно ја презедоа контролата врз канцелариите на Министерството за внатрешни работи во Славјанск и Краматорск во Донецката област, со што ја започнаа инвазијата во источниот регион.
13 април 2014 година: Украина започнува антитерористичка операција
Олександр Турчинов, вршител на должноста претседател на Украина по револуцијата Евромајдан, најави „Антитерористичка операција“ (АТО) во областите Донецк и Луханск како одговор на инвазијата на источниот украински регион Донбас од страна на полномошници поддржани од Русија. Подоцна беше преименувана во Операција на здружени сили.
јуни-јули, 2014 година: Ослободување на источните градови
Во текот на летото 2014 година, украинските сили почнаа да ги враќаат териториите окупирани од силите поддржани од Русија. Украинските сили ја вратија целосната контрола над Мариупол на 13 јуни 2014 година и ослободија голем број градови во областите Донецк и Луханск, вклучувајќи ги Краматорск, Славјанск, Сиевиродонецк и Лисичанск во јули 2014 година.
август 2014 година: Битката кај Иловаиск
По речиси еден месец жестоки борби што започнаа на 6 август 2014 година и траеја до 31 август, беа гаѓани колони украински војници на кои им беше ветено безбедно поминување од страна на полномошниците поддржани од Русија преку однапред договорениот коридор надвор од градот. со тешка артилерија. Вкупно, 368 украински војници беа убиени во она што сега е познато како масакр во Иловаиск. Повеќе од 400 беа ранети, а околу 300 беа заробени. Ова беше најголемата инстантна загуба на украинските вооружени сили до тој момент.
17 јули 2014 година: Соборување на MH17
На 17 јули 2014 година, летот MH17 на Малезија ерлајнс беше соборен над источна Украина додека патуваше од Амстердам до Куала Лумпур. Загинаа сите 298 луѓе во авионот, вклучително и 80 деца. По меѓународна истрага, холандскиот суд во 2022 година осуди двајца Руси, Игор Гиркин и Сергеј Дубински и Украинецот Леонид Харченко кои се бореа на руска страна со соборувањето на патничкиот авион со противвоздушен ракетен систем Бук, обезбеден од Москва. Русија продолжува да ја негира својата вмешаност и ја обвинува Украина, ширејќи фалсификати за околностите и причините за трагедијата.
Септември 5, 2014: Протоколот од Минск
Украина, Русија и Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) го потпишаа Протоколот од Минск во главниот град на Белорусија – првиот мировен план во обид да се запре војната. Тоа не успеа, бидејќи руските трупи речиси веднаш го прекршија примирјето.
Јануари 21, 2015 година: Сепаратистичките сили поддржани од Русија го заземаат аеродромот во Донецк
Битката за аеродромот во Донецк, една од најдолгите и најкрвавите во војната, заврши по 242 дена судири со војниците поддржани од Русија, кои многу ги надминуваа украинските сили. По издржаните месеци интензивна борба, преостанатите украински војници на 21 јануари 2015 година ги напуштија своите позиции во воздушните терминали, кои беа речиси уништени. Битката за аеродромот, чии бранители се нашироко познати како „киборзи“, стана симбол на отпорот.
Февруари. 12, 2015 година: Минск II
Ревидираната верзија на Протоколот од Минск, наречен Минск II, беше потпишана по успешната руска воена кампања во февруари 2015 година и огромните загуби на украинската страна во битката кај Дебалцево. Договорот направи малку за да ја промени ситуацијата, при што двете страни фундаментално не се согласуваа за толкувањата на текстот. Беше многу критикуван дека е згрчена и премногу слична на Минск I.
Ноември 25, 2018 година: Инцидент во Керченскиот Теснец
Руски бродови отвориле оган врз три брода на украинската морнарица додека се обидувале да го преминат Керченскиот теснец на пат кон украинското пристаниште Мариупол во Азовското Море. Тоа беше првпат Русија да ја нападне Украина отворено, под свое знаме, без да се крие зад своите полномошници. Москва тврдеше дека бродовите ја „нарушиле забранетата област“ и покрај фактот што морето вообичаено го користеле двете земји. По нападот, Русија ги зазеде воените бродови „Бердијанск“ и „Никопол“ и шлеперот „Јани Капу“ и зароби 24 украински морнари, од кои шест беа ранети. Претседателот Петро Порошенко воведе воена состојба во 10 украински области во времетраење од 30 дена како одговор.
Септември. 7, 2019 година: Првата голема размена на затвореници
Авион со 35 Украинци ослободени од руско заробеништво слета на меѓународниот аеродром Бориспил во Кијив на 7 септември 2019 година. Долгоочекуваната размена беше првата масовна размена на затвореници од почетокот на руската војна во Донбас. Тој го донесе дома филмскиот режисер Олех Сенцов и 24 украински морнари.
Декември 9, 2019: Состанок на Нормандиската четворка
Лидерите на Украина, Франција, Германија и Русија се состанаа во Париз на 9 декември 2019 година како дел од состаноците на Нормандиската четворка. Разговорите резултираа само со заедничка изјава потпишана од лидерите на присутните земји со која се потврдува дека договорите од Минск потпишани во февруари 2015 година ќе ја сочинуваат основата на мировниот процес. Тоа беше прв и последен пат кога претседателот на Украина Володимир Зеленски и рускиот претседател Владимир Путин се сретнаа лично.
Две години од почетокот на целосната руска воена агресија врз Украина
ЦИВИЛ МЕДИА уште пред, а особено по отпочнувањето на целосната неиспровоцирана руска агресија врз Украина, на 24 февруари, 2022 година, интензивно ги следи и известува за настаните поврзани со руската инвазија и борбите на фронтовите во Уктраина, кои хронолошки ги претстави во книгата „Украина година на хероизмот“ претставена на Конференцијата по повод првата годишнина од нападот врз Украина, во организација на ЦИВИЛ и украинската амбасада во Северна Македонија.
Февруари 10, 2021 година: Русија преместува повеќе војници до границите на Украина
Русија и Белорусија денеска започнаа заеднички воени вежби, што предизвика загриженост во западните земји дека Кремљ подготвува голема ескалација на конфликтот во Украина. Во изминатите 24 часа Русија продолжила да испраќа дополнителни војници на украинско-белоруската граница, се очекува да учествуваат околу 30.000 војници. , Големите руски воени вежби во Белорусија придонесуваат за ескалација на тензиите околу Украина.
Февруари 21, 2022 година: Путин прогласи „независност“ на окупираните територии од 2014 година
Три дена пред започнувањето на целосната инвазија, рускиот претседател Владимир Путин на 21 февруари 2022 година објави дека Русија го признава целиот регион Донбас во источна Украина како припадник на нелегитимни „независни држави“
24 февруари 2022: Русија започнува инвазија на Украина во целосен обем
Во 3:40 часот на 24 февруари 2022 година, започна сеопфатната воена агресија на Русија врз Украиана, откако првата колона тенкови влезе на територијата на Луганската област. Неколку минути подоцна, Кремљ објави обраќање на рускиот претседател Владимир Путин во кое тој започна, како што тој еуфемистички, „специјална воена операција“ против Украина, де факто објавувајќи ѝ војна на земјата. Набргу потоа се случија експлозии во неколку градови низ Украина. Русија започна воздушни напади врз десетици цели низ Украина додека нејзините трупи започнаа копнена офанзива од Русија, Белорусија и окупираните територии на областите Доњецк и Луганск, движејќи се подлабоко во земјата.
16 март 2022 година: Бомбардиран театарот во Мариупол
Руски воен авион на 16 март 2022 година фрли бомба врз драмски театар во опколениот Мариупол, Доњецка област каде што се засолниле околу 1.000 луѓе. На теренот пред театарот беше испишан зборот „деца“ за да укаже дека таму се засолнуваат деца. Податоците за бројот на починати варираат. Истрагата на Асошиетед прес покажа дека рускиот воздушен напад би можел да убие 600 жители.
2 април 2022 година: Ослободување на Кијивската област, откриен масакрот во Буча
По повеќе од еден месец тешки борби, обидите на Русија да го опколи Кијив не успеаја. Нејзините трупи се повлекоа од периферијата на главниот град додека украинските знамиња беа подигнати над Хостомел, Ирпин и други предградија на Кијив. Победата на Украина беше засенета од доказите за ужасните воени злосторства што руската армија ги изврши врз цивилите во градовите во Кијивската област откриени по ослободувањето. Откриено е дека стотици жители на кијивското предградие Буча биле мачени, силувани и егзекутирани.
14 април 2022 година: Потонувањето на Москва
Рускиот предводник, фрегатата „Москва“, гордоста на нејзината флота, потона во Црното Море еден ден откако Украина го погоди со две противбродски ракети „Нептун“ од домашно производство. Една од најсимболичните и најскапи загуби во војната, потонувањето на Москва го отвори патот за ослободување на Змискиот остров, што помогна да се деблокираат трговските патишта на бродовите и да се намалат заканите од руските напади од Црното Море, соопшти украинското воено разузнавање. .
20 мај 2022 година: Предавање на украинските трупи во челичарницата Азовстал во Мариупол
Мариупол, град во Донецката област со предвоено население од околу 500.000 луѓе, беше под опсада на крајот на февруари 2022 година, станувајќи синоним за руските злосторства против Украина. По 86 дена одбрана на опкружениот град под силно бомбардирање, околу 2.500 украински борци се предадоа од фабриката за челик Азовстал – нивното последно упориште – откако украинските команданти му наредија на одбранбениот гарнизон да го положат оружјето. Сите беа заробени од Русија. Според грубите проценки на властите, најмалку 25.000 луѓе би можеле да бидат убиени за време на опсадата на Мариупол. Точниот број на загинати останува непознат и може да биде многу поголем.
30 јуни 2022 година: Повторно заземање на Змискиот остров
Вооружените сили на Украина на 30 јуни 2022 година повторно го зазедоа Змискиот остров, кој се наоѓа на околу 35 километри од брегот на јужната украинска област Одеса. Островот од еден квадратен километар стана озлогласен како местото каде што еден украински војник му рекол на рускиот воен брод „Москва да се тепате“ пред да им се предаде на руските сили на 24 февруари. Островот змии се смета за стратешки важен, бидејќи дозволува контрола земјата и до одреден степен воздушниот простор во јужна Украина. По нејзиното ослободување, Украина ја врати контролата врз дел од Црното Море.
29 јули 2022 година: Напад на логорот на заробениците во Оленивка
Во експлозијата во текот на ноќта на 29 јули 2022 година во затворот Оленивка во окупираната Доенцка област загинаа 53, а беа повредени над 100 украински воени затвореници, вклучително и војници на Азовскиот полк заробени од Русија во Мариупол. Москва ја обвини Украина дека го нападнала затворот со ХИМАРС, високопрецизен ракетен систем, но не претстави никаков доказ. Кијив рече дека Русија убила украински воени заробеници за да скрие докази за тортура. Според Канцеларијата на Јавното обвинителство, експлозијата била предизвикана од термобарична муниција.
Септември. 6, 2022 година: Харкив контраофанзива
Вооружените сили на Украина започнаа неочекувана, молскавична контраофанзива во Харкивската област на 6 септември 2022 година. Во текот на шест дена, Украина ги ослободи речиси сите окупирани територии во областа од Русија, вклучувајќи ги Балаклија, Изиум и Купијанск, клучна логистика центар. По ослободувањето на Харкивската област, украинските истражители открија бројни случаи на руски воени злосторства, вклучително и одаи за мачење и масовна гробница во Изиум.
Октомври. 8, 2022 година: Гори Кримскиот мост
Рано утрото на 8 октомври 2022 година, Кримскиот мост, кој ја поврзува континентална Русија со полуостровот Крим, окупиран од Русија, беше запален по силна експлозија. Нападот е резултат на специјална операција на Службата за безбедност на Украина (СБУ). 19-километарскиот мост е критична рута за снабдување и транспорт за руските сили на Крим и окупирана Украина и беше цел на повеќекратни напади. На 17 јули 2023 година, беше погоден од експериментални украински морски дронови „Sea Baby“. И двата напади урнаа делови од патниот мост.
Ноември. 11, 2022 година: Ослободување на Херсон
Украинските трупи влегоа во Херсон на 11 ноември 2022 година, единствениот регионален главен град што Русија успеа да го заземе од почетокот на целосната инвазија. Локалните жители излегоа на улиците за да го прослават ослободувањето од руската окупација завиткани во украински знамиња. За време на продолжената контраофанзива започната кон крајот на август 2022 година, украинските војници повторно зазедоа десетици населби на западниот брег на регионот Керсон.
Јануари. 12, 2023 година: Ракетен напад врз станбен блок во Днипро
Русија удри во висококатница во градот Днипро со ракета Kh-22 наменета за уништување на носачи на авиони. Вкупно 46 жители, вклучително и шест деца, беа убиени, а над 80 беа повредени во еден од најсмртоносните напади во војната.
17 март 2023 година: МКС издава налог за апсење на Путин
Меѓународниот кривичен суд (МКС) издаде налози за апсење на рускиот претседател Владимир Путин заедно со рускиот претседателски комесар за правата на децата Марија Лвова-Белова поради нивната улога во депортацијата на украинските деца. Од февруари 2022 година, Украина Владата идентификуваше над 19.500 деца како киднапирани од териториите окупирани од Русија и испратени во Русија, Белорусија или областите во Украина под контрола на Русија. Само 388 од нив досега успеале да се вратат дома.
6 јуни 2023 година: Уништување на браната Каховка
Во раните утрински часови на 6 јуни 2023 година, се случи експлозија на браната Каховка во делот на Херсонската област окупирана од Русија, предизвикувајќи хуманитарна и еколошка катастрофа низ јужна Украина. Русија ја контролираше браната во тоа време и се верува дека руските сили ја уништиле за да ја спречат очекуваната контраофанзива на Украина. Уништувањето на браната го поплави Керсон и десетици други населби и на западниот брег под контрола на Украина и на источниот брег окупиран од Русија. Катастрофата принуди илјадници луѓе да ги евакуираат своите домови и претставуваше закана за нуклеарната централа Запорожје, најголемата нуклеарна централа во Европа. Според украинските власти, повеќе од 30 луѓе загинале на териториите контролирани од Украина, додека бројот на загинати во блиските области окупирани од Русија би можел да достигне стотици.
23-25 јуни 2023 година: Бунтот на Вагнер
Шефот на групата Вагнер, Евгениј Пригожин, тврдеше дека започнува „марш за правда“ против руските воени лидери, откако тврдеше дека ракетниот напад врз неговите платенички сили во Украина предизвикал значителни жртви. Платеничката група накратко го зеде под делумна контрола рускиот град Ростов и се движеше кон Московската област пред да го прекине својот краткотраен бунт откако белорускиот диктатор Александар Лукашенко посредуваше за договор за да им дозволи на Пригожин и неговите Вагнер сили да заминат за Белорусија.
17 јули 2023 година: Русија се повлече од Црноморската Иницијатива за жито
Путин направил огромна грешка со повлекувањето од важниот договор за жито. Одлуката на Русија да се повлече од договорот за извоз на жито од Црното Море поддржан од ОН претставува „ескалација на користењето на гладот како оружје“Договорот, постигнат со посредство на Турција и ОН во јули 2022 година, одигра клучна улога во ублажувањето на глобалниот пораст на цените на храната делумно предизвикан од целосната инвазија на Русија на Украина, дозволувајќи му на Киев да ги извезува своите земјоделски производи преку Црното Море и покрај тековните инвазија. Веднаш по пропаѓањето на договорот, Русија започна целни напади врз пристаништата во јужна Украина.
Октомври 5, 2023 година: Рускиот ракетен терор продолжува, убиени најмалку 49 цивили, меѓу кои и шестгодишно дете, во напад врз село во близина на Харкив
Путиновата агресорска армија денеска уби речиси 50 луѓе во артилериски напад во Харкив. Убиените се собраа во кафуле за да го одбележат загинатиот војник Андриј Козир кога руската балистичка ракета Искандер-М удри во зградата полна со цивили. Во нападот загинаа приближно половина од населението на селото. Нападот врз селото Хроза, западно од Купијанск, е извршен откако стана очигледно дека на воен план, рускиот агресор трпи загуби и со месеци е во дефанзива и е еден од најсмртоносните напади врз цивили од почетокот на војната
Ноември 28, 2023 година: Во последните шест недели Русија ги претрпе најголемите загуби од почетокот на војната
Изминатите шест недели беа одбележани со некои од најголемите загуби на Русија од почетокот на војната во Украина, објави британското Министерство за одбрана. Со воените дејствија, украинските воини вратија половина од земјата што Русите првично ја окупираа, и нанесоа значителна штета на руската Црноморска флота и копнените сили.
Февруари 7, 2023 година: Украинските сили онеспособија третина од бродовите на руската Црноморска флота
Украинската воена разузнавачка агенција минатиот викенд објави снимка на која се гледа како украински беспилотни пловила уништуваат руски воен брод во Црното Море кај полуостровот Крим. По неколку директни удари, бродот бил оштетен до степен што не можел да плови, соопшти агенцијата и го именувала воениот брод како „Ивановец“.
Февруари 8, 2024 година: Зеленски го разреши Врховниот командант Залужни
Претседателот Володимир Зеленски го разреши врховниот командант Валериј Залужњи на 8 февруари 2024 година по неколкумесечните шпекулации за раздор меѓу двајцата. Генералот, кој ја водеше армијата на земјата од јули 2021 година, беше сменет од командантот на украинските копнени сили Олександр Сирскиј, како дел од пошироката реконструкција на военото раководство.
Февруари 18, 2024 година: Украинските сили се повлекоа од Авдиивка
Украинските војници се повлекоа од Авдиевка на 18 февруари, по неколкумесечните жестоки борби што беа обновени во октомври 2023 година. Врховниот командант Олександар Сирскиј рече дека одлуката за повлекување е донесена за да се избегне опкружување и да се зачуваат животите на борците, додека претседателот Зеленски смета дека тоа е последица од намаленото снабдување со оружје од Западот.
Февруари 23, 2024 година: Одбранбените сили на Украина елиминираа 408.240 руски агресори
Во текот на двете години на целосна војна, Украина и нанесе значителни загуби на Русија и во однос на живата сила и воената опрема. До 23 февруари 2024 година, одбранбените сили на Украина елиминираа 408.240 руски агресори, според Генералштабот на украинската војска
Во овој период, украинските сили уништија голема количина на непријателска опрема, вклучувајќи 6.526 главни борбени тенкови, 12.410 оклопни борбени возила и 9.916 артилериски системи.
Повеќе од 2.600 украински војници и речиси 150 цивили беа вратени од руско заробеништво како дел од тековните напори за размена.
Во двете години по целосната инвазија, над 30.000 украински цивили беа повредени, а околу 10.000 беа убиени, од нив 1.758 деца беа погодени низ Украина како резултат на вооружената агресија на Русија. Убиени се вкупно 528 деца, а 1.230 се повредени.
По 2 години од целосната војна на Русија, и покрај објавениот план на Русија да го „заземе Кијив за три дена“, и покрај значителна цена што секојдневно ја плаќа, Украина продолжува да се бори, пркосејќи на првочните лоши предвидувања за нејзините шанси и успевајќи да ослободи делови од територијата што потпадна под руска окупација,
Слава Україні! Героям Слава!
Драган Мишев
