ДРАГАН МИШЕВ
Употребата на социјалните мрежи за документирање на конфликти не е нов феномен. Во изминатите две децении, со препознавањето на платформите како можност да се влијае на историските текови, се отвори прозорецот и за енормно пласирање најразлични видови заблуди, теории на заговор, дезинформации и малициозна пропаганда.
Специфичноста на Тик Ток меѓу нив, да се обраќа на помладите генерации кој по правило се аполитични, и не ги следат конвенционалните медиуми за јавно информирање, брзо го препознаваат и го (зло) употребуваат пропагандистите на Кремљ и Пекинг за пласирање малициозна пропаганда на овие целни групи, пласирана во обландата на навидум наивни, интересни, често смешни видеа на Тик Ток со кој ќе се пласира сопствената вистина и ќе се дискредитираат воените и политичките противници и неистомислениците.
Како се води војната на Русија против Украина на Тик-ток
Најбрзорастечката апликација за социјални медиуми во светот, Тик-ток го редефинира глобалниот наратив околу војната во Украина. Со порастот на учеството на корисниците што активно партиципираат, намерно или од недоволна информираност, во наративите на руската пропаганда, уште и пред целосната инвазија врз Украина.
Руската војна против Украина беше многу видно претставена на социјалните мрежи. Таа генерира огромно учество на корисниците, создавајќи плодна почва за различни видови погрешни манипулации и дезинформации околу војната.
Користејќи ја апликацијата, која е во кинеска сопственост на социјалните мрежи, а која сега се користи во пропагандни цели, е развојот на ваков руски Тик-ток, кој е исклучиво на руски јазик и е многу порадикализиран од оригиналната Тик-ток апликација, од која сите сме дел. Исто така, постои еден многу интересен социјален феномен, а тоа е порастот на политичките и воени инфлуенсери што пропагираат одредени верувања и идеи во име на држави, па дури и на некои недржавни субјекти.
Овие инфлуенсери станаа клучни комуникатори на стратешките пропагандни наративи во име на руската држава, што е многу тешко да се регулира и да се сузбие.
Тик-ток идентификува огромна руска дезинформативна мрежа
Минатата година, Тик-ток открил руска дезинформативна мрежа што шири пропаганда за целосната војна на Москва против Украина, како и објави со дипфејк видеа насочени кон дискредитација на украинското цивилно и воено раководство, како и неистомислениците и политичките противници надвор и внатре во земјата.
Таков еден пример разоткри Мониторинг тимот на Цивил, кога руските пропагандисти од лажен Тик-ток профил пласираа дипфејк видео, на кое, наводно, украинскиот претседател Володимир Зеленски е прикажан како во непознат локал изведува ориентален танц облечен во костим на танчар, со коментар на руски јазик: Вова (скратено од Володимир) талентиран човек.
Оригиналното Тик-ток видео, кое станало вирално на 23 октомври 2023 година, а се однесува на настанот што се случил на приватна, најверојатно роденденска забава, кој датира од 2020 година, може да се прочита на екранот во заднина.
Во лажното Тик-ток видео, руските пропагандисти со „deep fake“ технологија врз телото од танчарот ја додале главата на украинскиот претседател по што тоа понатаму се споделува и на другите социјални мрежи.
Мрежата таргетирала над 100.000 европски корисници во текот на летото 2022 година, додека околу 1.700 сметки, маскирани како локални корисници, но со седиште во Русија, пропагирале антиукраински наративи на луѓето во Германија, Италија и во Обединетото Кралство.
Според Блумберг, сметките собрале 133.564 следбеници меѓу јули и септември 2022 година, но без јасни докази дали мрежата има директни врски со Кремљ.
Откритието беше објавено како дел од извештајот според Кодексот на практика на Европската Унија за дезинформации, манипулации со странски информации и закани за мешање и нуди докази за руските кампањи за дезинформација, покрај анализата на новите техники на дезинформација и увид во соработката меѓу Русија и Кина.
Достигнувањата на руската пропаганда на Тик-ток: медиумите финансирани од Кремљ достигнуваат милионски прегледи на апликацијата
Тик-ток имаше централна улога во (дез)информирањето на светот за руската агресија врз Украина. Беше особено вредно во раните денови на конфликтот, кога луѓето беа очајни за вести и можеа да најдат ажурирања во реално време за воените маневри и условите на теренот преку платформата. Руските државни медиуми го забележаа тоа и ја користат апликацијата за да го поттикнат својот сопствен наратив. Сепак, Тик-ток немаше желба да ја прифати својата воена улога или одговорностите за умереност на содржината што доаѓаа со него. На крајот, откако беа притиснати од украинските и од западните официјални лица, сериозно да ја сфатат пропагандата на Москва, Тик-ток означи околу 50 сметки како медиуми под контрола на руската држава. Тој процес на етикетирање, сепак, се чини дека не бил сеопфатен или ефикасен за намалување на ангажманите со руските државни медиуми. Анализата на ГМФ- Алијансата за обезбедување демократија, непартиска иницијатива вдомена од германскиот Маршалов фонд на Соединетите Држави откри 78 сметки на Тик-ток, вклучително и 47 означени од платформата, кои најверојатно се поврзани со продажни места финансирани од Кремљ. Заклучно со 22 март, тие сметки имаа повеќе од 14 милиони следбеници и генерираа повеќе од 319 милиони допаѓања. Не се активни сите сметки означени од Тик-ток или во нашата сопствена база на податоци, но се чини дека секоја сметка би можела да почне повторно да објавува ако одлучи да го стори тоа.
Кои сметки се етикетирани и дали и колку е важно тоа?
Во април 2022 година, Тик-ток рече дека означил 49 медиумски сметки под контрола на Русија. Нашата анализа откри 47 од тие етикетирани сметки, заедно со 31 дополнителна сметка, кои, се чини, дека се поврзани со продавници поддржани од државата, но не се етикетирани. Нашиот список вклучува три сметки што припаѓаат, или на уредници, или на домаќини на програми финансирани од Кремљ што користат Тик-ток за споделување државни медиуми. Тие сметки можеби не потпаѓаат под политиката за етикетирање на Тик-ток, но се означени од други платформи. Многу од 78-те сметки што ги идентификувавме не се објавени во 2023 година. Повеќе од половина од сметките означени од Тик-ток престанаа да споделуваат содржина или создадоа нови, неетикетирани сметки. Најдовме и девет неактивни и неетикетирани сметки, кои веројатно се контролирани од руски државни медиуми, вклучувајќи ги сметките за RT France, RT Online Arabic и RT Noticias. Додека некои сметки се неактивни, 44 остануваат активни – од кои 22 се означени како државни медиуми, а останатите 22 не се.
Се чини дека етикетирањето на Тик-ток контролирано од државата не ја намалува видливоста на сметките. Дваесет и двете означени и активни сметки имаат повеќе од 6 милиони следбеници и генерираат повеќе од 114 милиони допаѓања. Овие етикетирани руски медиумски сметки се меѓу најпопуларните постови на платформата. На пример, RT en Español има повеќе допаѓања од Telemundo, Univision, BBC Mundo и El País. Сметката на RT има повеќе следбеници и лајкови од Вол стрит журнал и од Њујорк тајмс. Според некои мерки, вклучително и перформансите на врвните објави, етикетираните руски државни медиумски сметки допираат до поголема публика на Тик-ток од другите платформи. Најдобрата објава на Тик-ток на РИА Новости, досега во 2023 година има повеќе од 5,6 милиони прегледи. На Твитер, нејзината врвна објава има помалку од 20.000 прегледи. Способноста на етикетираните руски државно-контролирани сметки на Тик-ток да добијат милиони прегледи и да ги надминат главните независни медиуми покажува дека платформата направила малку за да ја ограничи пропагандата финансирана од Кремљ.
Активните сметки, кои најверојатно се поврзани со руските државни медиуми, но не се етикетирани, исто така допреа до голема публика. Дваесет и двете сметки, во таа категорија, имаат повеќе од 1,7 милион следбеници и 25 милиони лајкови. Главниот уредник на RT, Маргарита Симонјан управува со најследената неозначена сметка. Иако сметката на Симонјан можеби не потпаѓа под политиката за етикетирање на Тик-ток, таа е еден од водечките руски пропагандисти и нејзините видеа на Тик-ток редовно стигнуваат до милиони корисници. Нашата анализа откри и 13 сметки на Спутник, специфични за земјата, кои не се етикетирани. Во некои случаи, местата на Спутник создадоа дупликат сметки откако едната беше означена како државен медиум. На пример, Спутник Бразил има две сметки – едната е означена и другата неетикетирана. Четири други медиуми на Спутник го направија истото. Исто така, има четири сметки со брендови на RT што не се етикетирани и активно објавуваат. RT Mexico е најпопуларен меѓу нив, со над 83.400 следбеници и 856.300 лајкови. Овие наоди сугерираат дека Тик-ток не инвестирал доволно ресурси за да ги забележи сметките поддржани од државата или да ги спроведе своите политики за етикетирање околу медиумите контролирани од државата.
Зошто е важно етикетирањето и намалувањето на видливоста на руската пропаганда на Тик-Ток
Тик-ток тврди дека има повеќе од 1,5 милијарда корисници ширум светот, а луѓето сѐ повеќе се обраќаат кон апликацијата за вести – вклучително и за да дознаат за случувањата во Украина. Врз основа на оваа анализа, некои корисници повеќе се ангажираат со руските државни медиуми отколку со другите, пореномирани независни вести на платформата. RT en Español е една од најдоминантните медиумски организации на шпански јазик во апликацијата, и покрај тоа што носи медиумска етикета под државна контрола. Повеќето корисници на Тик-ток го следат RT отколку Њујорк тајмс. И руските сметки – и етикетирани и неетикетирани – достигнуваат милиони прегледи со пропагандата на Кремљ за време на војната.
Тик-ток е под голем регулаторен притисок во Соединетите Држави и на поширокиот Запад. Ако платформата во кинеска сопственост сака да го убеди светот дека не е алатка за автократи, како наједноставен и најбрз потег би бил етикетирањето и намалувањето на видливоста на руската пропаганда на социјалната мрежа.
Дополнителна причина за тоа е и фактот што Тик-ток е производ на кинеска компанија, кој е една од битните алатки на кинеската пропаганда. Руската пропаганда, пак, дополнително му дава негативна конотација со агресивното користење од страна на пропагандистите на Кремљ, преку интензивно пласирање дезинформации, лажни видеа за оцрнување на неистомислениците и оправдување на воената агресија врз Украина и експанзионистичката политика, пред сѐ, кон другите соседни земји. Додека Кина, пред сѐ, го користи за позитивна пропаганда, насочена кон претставување на сите кинески достигнувања во позитивно светло, пред сè на економски и на технолошки план и сака да го претстави својот развоен модел како алтернатива на западниот развоен модел, вклучително и својот политички модел, како алтернатива на западните демократски вредности, со тенденција да пласираат содржини поврзани со кинескиот економски развој, футуристички градови, спортски достигнувања, со слатки панди, кои Кина ги донира насекаде низ светот. Меѓутоа, содржини што ќе бидат привлечни за помладите категории, кои се и најголеми корисници на Тик-ток, со цел, кога има потреба, да се пласираат убедителни содржини, насочени кон постигнување одредена цел на кинеската влада.
