Дното на езерото Крафорд во Онтарио, Канада ги крие спомените на Земјата како страници од дневник по јасен, хронолошки редослед. Главните актери зад неговите седиментни записи се луѓето, бидејќи на страниците на нејзината кал се зачувани „отпечатоците“ на заедниците на ирокезите од крајот на 13 до 15 век, но и доаѓањето на европските колонисти и човечките влијанија од модерната ера.

Затоа тим од експерти на УНЕСКО го номинираа овој биосферен резерват како место кое треба да претставува почеток на нова ера – Антропоцен. Антропоцен е називот што се користи за тековната геолошка епоха што го означува моментот во историјата кога човековата активност почна да има значително влијание врз геологијата и екосистемите на Земјата.

Антропоцен – планета „во човечка форма“

Сè побрзиот раст на емисиите на јаглерод диоксид, порастот на нивото на морето, глобалните масовни изумирања, уништувањето на живеалиштата и урбанизацијата се карактеристични за последните 70 години. Овие промени се резултат на човечкото влијание и неповратно ја променија планетата Земја. Затоа, многу експерти веруваат дека сме во средината на една нова геолошка епоха – антропоцен.

Имено, долго откако зградите се претворија во урнатини и патиштата беа обземени од дивина, геолошките карактеристики, радиоактивните изотопи, хемиските потписи и драматичните промени кои укажуваат на присуство на луѓе ќе останат во фосилните записи. Научната заедница се уште дебатира дали тоа е доволно за да се означи почетокот на новата ера. И ако е така, кој од овие фактори најмногу придонесува за карактеристиките на новата ера?

Иако луѓето ја обликувале својата околина преку лов и собирање овошје илјадници години (истото важи и со појавата на земјоделството), еден феномен од помодерното доба се издвојува во однос на неговото влијание врз природата – тенок слој од радиоактивен материјал кој се појави во средината на 20 век, пишува „Science alert“.

„Присуството на плутониум силно укажува на момент кога човештвото стана толку доминантна сила што остави единствен глобален „отпечаток“ на планетата“, рече геологот Ендрју Канди од Универзитетот во Саутемптон и член на Работната група за антропоцен (AGW).

„Во природата, плутониумот е присутен само во траги. Но, на почетокот на 1950-тите, со првите тестови на водородни бомби, гледаме невиден пораст на тој елемент. А потоа, од средината на 1960-тите, кога стапи на сила Договорот за забрана на нуклеарни тестови, видовме пад“, објасни Кунду.

Тајната на канадското езеро

Договорот за јасна и едноставна мерка што ја дефинира границата помеѓу поглавјата во историјата на Земјата е само првиот чекор. За да се обезбеди хармонија на научната заедница, оваа мерка мора значително да се одрази на некое конкретно место. AGW го проценува квалитетот на десетина потенцијални „златни шилци“ за антропоценот во последните три години, а сега нејзината работна група се смести на езерото Крафорд.

Други потенцијални локации вклучуваа тресетско блато во Судетска во Полска, езерото Сирсвил во Калифорнија, дел од морското дно во Балтичкото Море, залив во Јапонија, вулкански кратер полн со вода во Кина, ледено јадро на полуостровот Антарктик и две корални гребени, едниот во Австралија, а другиот во Мексиканскиот залив, пишува Sciencealert.

Зошто беше избрано Крафорд Лејк? Бидејќи е мало и длабоко езеро, неговите води не се мешаат така лесно. Калциумот и карбонатот од блиските карпи се раствораат за да формираат кристали кои се таложат на дното на езерото и ја дефинираат секоја возраст. Обликот на езерото го ограничува мешањето на водата така што долните делови не се мешаат со површинските води.

Дното на езерото е целосно изолирано од останатото – до него стигнува само она што полека тоне на дното.

На почетокот на оваа година беа анализирани примероци од кал од езерото со цел точно да се утврди каде се појавува радиоактивниот елемент во слоевите од кал.

„Од околу 1945 година, гледаме плутониум во седименти и други материјали, што е поврзано со програмата за тестирање на атомско оружје“, изјави Кунди за Би-Би-Си.

AGW ќе ги претстави своите препораки за воспоставување на новата епоха на пошироката геолошка заедница подоцна оваа година, а конечната одлука ќе ја има Меѓународната комисија за стратиграфија, која треба да биде објавена на 37-от Меѓународен геолошки конгрес во Јужна Кореја во август 2024 година.

Дали антропоценот е воопшто геолошка епоха?

Сепак, не сите експерти се согласуваат дека антропоценот ги има квалификациите да биде вклучен во една епоха. Стен Фини, генерален секретар на Меѓународната унија за геолошки науки, смета дека стратиграфскиот запис за антропоценот, ако се прифати дека започнува во 1950-тите, е релативно минимален, односно времетраење од еден човечки век.

Почетокот на антропоценот може да се дефинира на многу начини – вклучително и Индустриската револуција – што резултира со многу подолг интервал од моментално предложениот, посочи тој.

„Нема сомнеж дека луѓето драматично влијаеле на Земјата. И денес се соочуваме со неверојатни последици. „Но, тоа беше долгорочен феномен“, рече Фини.

Фини, исто така, верува дека официјалното признавање на антропоценот би можело да биде политички мотивирано и дека силното влијание на човештвото врз Земјата може да се опише повеќе како тековен геолошки настан, а не како формална епоха со прецизен датум на почеток.

ПОВРЗАНИ НАПИСИПОВЕЌЕ ОД АВТОРОТ