Стареењето носи со себе бројни стравови, но еден особено се издвојува – губење на меморијата.
Можноста да ја заборавиме сопствената адреса, лицата на најблиските или како да ги извршуваме наједноставните задачи влева страв во коските кај многу луѓе. Тој страв дури има и име: деменција.
Деменцијата е општ термин за состојби кои предизвикуваат сериозен когнитивен пад, до тој степен што влијаат на секојдневниот живот. Иако некои луѓе се генетски посклони, експертите истакнуваат дека одредени животни навики, исто така, можат значително да го зголемат ризикот.
Важно е да се напомене дека менувањето на овие навики не е гаранција против деменција, но носи бројни други придобивки за целокупното здравје.
Игнорирање на влијанието на храната врз мозокот
Старата поговорка „она што е добро за срцето е добро и за мозокот“ сè уште важи. Експертите нагласуваат дека исхраната игра клучна улога во зачувувањето на когнитивните функции. Тие препорачуваат медитеранска исхрана, богата со здрави масти, посно месо, интегрални житарки, овошје и зеленчук. Таканаречената диета „УМОТ“, која нагласува бобинки, лиснат зелен зеленчук, риба и маслиново масло – храна за која е докажано дека е добра за здравјето на мозокот.
Игнорирање на постојните здравствени проблеми
Хроничните болести како дијабетес, висок крвен притисок и висок холестерол се познати фактори на ризик за деменција. Редовното и сериозно лекување на овие состојби, особено оние од васкуларна природа, е клучно за намалување на ризикот. Ова ја штити вашата циркулација и осигурува дека вашиот мозок добива доволно крв и кислород – што е клучно за спречување на васкуларна деменција, една од најчестите форми на болеста.
Недостаток на квалитетен сон
Мозокот се поправа за време на длабокиот сон. Потоа се чисти од бета-амилоид, токсичен протеин кој придонесува за Алцхајмеровата болест. Затоа е важно да се добие доволно квалитетен, реставративен сон. Проблеми како што е апнејата при спиење, која често не се препознава кај постарите возрасни лица, можат драстично да го намалат квалитетот на вашиот одмор. Лековите за спиење можат да ги нарушат и природните циклуси на спиење на вашето тело, што значи дека вашето тело не го добива потребниот одмор за консолидирање на спомените.
Занемарување на пријателите и семејството
Социјалната поврзаност е исклучително важна за менталното здравје. Осаменоста, изолацијата и депресијата негативно влијаат не само на когнитивната функција, туку и на стапките на смртност. Некои експерти предупредуваат дека осаменоста кај постарите лица е речиси исто толку опасна како и умереното пушење. Одржувањето социјални контакти, без разлика дали преку разговор, слушање или заеднички активности, го одржува умот активен и ангажиран.
Прекумерна консумација на алкохол
Постојат сè повеќе докази дека алкохолот е штетен за здравјето – од оштетување на црниот дроб до зголемен ризик од рак – а особено штетен за мозокот. Како што старееме, нашите црни дробови потешко го обработуваат алкохолот, а тоа е директен токсин кој, меѓу другото, може сериозно да го наруши сонот. Експертите советуваат дека ако сте загрижени за вашата меморија, намалувањето на внесот на алкохол треба да биде еден од првите чекори.
Избегнување на физичка активност
Активниот начин на живот е клучен за здравјето на мозокот. Ова не значи само одење во теретана, туку и секојдневни активности како што е одење наместо возење. Препораката за постари лица е 30 минути аеробни вежби пет дена во неделата. Вежбањето го подобрува кардиоваскуларното здравје, што директно влијае на здравјето на мозокот. Важно е да се започне со вежбање на време, долго пред да се појават какви било когнитивни промени.
Заштита од повреди на главата
Повредите на главата се поврзани со поголем ризик од деменција. Иако можеби немаат големо влијание врз нивото на популацијата, кај лицата кои доживуваат тешка повреда на главата, ризикот може значително да се зголеми. Затоа експертите даваат едноставен, но важен совет: ако возите велосипед, секогаш носете кацига. Тоа е мала претпазливост што може да има големо влијание.
Игнорирање на симптомите на депресија
Депресијата, дури и во својата најблага форма, може да ги наруши сите навики кои се клучни за когнитивното здравје – од дружење и физичка активност до правилна исхрана и грижа за себе. Затоа лекувањето на депресијата е исклучително важно и може да биде еден начин за подобрување на когнитивното стареење и намалување на ризикот од деменција.
Деменцијата не е ничија вина
Иако бројот на луѓе со деменција се зголемува, ова делумно е затоа што луѓето живеат подолго. Добрата вест е дека ризикот од развој на болеста всушност малку се намалил на одредени возрасти, веројатно благодарение на подобрата грижа за кардиоваскуларното здравје. Денес постојат и лекови кои можат да го забават напредувањето на Алцхајмеровата болест, најчестата форма на деменција.
Сепак, важно е да се нагласи дека некои луѓе ќе развијат деменција поради генетика или други фактори на кои не можат да влијаат. Не е фер да се очекува таквите луѓе да живееле „погрешно“. Промената на животните навики значи да се направи сè што е во наша моќ за да се намали ризикот, но без да се чувствуваме виновни ако болеста се појави.
Текстот Животни навики што го зголемуваат ризикот од деменција е превземен од МАКФАКС.
