Денес светот ја одбележува 38-годишнината од најголемата вештачка катастрофа во историјата на човештвото, кога на 26 април 1986 година, во 01:23 часот, силна хемиска експлозија одекна во енергетската единица 4 на нуклеарната централа во Чорнобил, уништувајќи дел од единицата на реакторот и машинската соба, пренесува Укринформ.
Како резултат на експлозијата, избувнал пожар кој се проширил на покривот на енергетската единица 3. Пожарникарите го гаснеле огнот до 5:00 часот. Сепак, пожарот беше целосно изгаснат во единицата 4 дури на 10 мај, откако поголем дел од графитот изгоре.
Како резултат на катастрофата, се формираше радиоактивен облак, кој ги покрива териториите на денешна Украина, Белорусија и Русија, како и областите низ многу европски земји, вклучувајќи ги Шведска, Австрија, Норвешка, Германија, Финска, Грција, Романија, Словенија, Литванија и Латвија. Според Меѓународната скала за нуклеарни настани (INES), несреќата е класифицирана на ниво 7, што е највисоко.
Од самиот почеток, Москва и раководството на Украинската ССР го криеја од населението фактот дека се случила голема несреќа и не беа издадени никакви предупредувања за последиците од катастрофата.
Шведска беше првата што пријави зголемување на нивото на радијација. Дури на 28 април се појави првото официјално известување во СССР.
Во првите денови по несреќата, населението во зона од 10 километри беше евакуирано пред зоната за евакуација да се прошири на периметар од 30 километри. Радиоактивната контаминација зафати 2.293 населби во Украина во кои живееја над 2,6 милиони луѓе. Како резултат на катастрофата, повеќе од 5 милиони хектари земјиште беа повлечени од земјоделскиот промет.
Со цел да се спречи понатамошно ширење на радијацијата, на крајот на 1986 година, погодениот реактор беше покриен со специјален саркофаг. Според проценките на експертите, околу 95% од нуклеарното гориво што било во реакторот во моментот на несреќата останало под него, како и значително количество радиоактивни материи во она што останало од уништената зграда. Од безбедносни причини, на 15 декември 2000 година, работата на нуклеарната централа Чорнобил беше прекината. Во исто време, објектот Шелтер, подигнат во 1986 година, постепено пропаѓаше.
По тој повод Украинската амбасада во земјава излезе со соопштение на својата Фејсбук страна во кое потсетуваат дека пред 38 години, на 26 април 1986 година, се случи најголемата вештачка катастрофа во историјата на човештвото – несреќата во АЕЦ Чорнобил, која ја наруши безбедноста не само на Украина, туку и на целиот регион. Додека советскиот режим молчеше и отворено лажеше за размерите на трагедијата во АЕЦ Чорнобил, која резултираше со бројни жртви, украинските спасувачи ги ризикуваа своите животи за да ги отстранат последиците.
Денес, РФ го продолжува својот нуклеарен терор, а меѓународната заедница мора да сфати дека нуклеарната безбедност на Украина е безбедност на целиот свет. Состојбата во АЕЦ Запорижја, привремено окупирана од РФ од 4 март 2022 година, секој ден се влошува.
Запленувањето на АЕЦ Запорижја не е само грубо кршење на меѓународното право, туку и акт на нуклеарна уцена. Единствениот начин да се заштити светот од потенцијална катастрофа е да се постигне повлекување на руските трупи и враќање на станицата под контрола на Украина.
Додека се сеќаваме на цената на нашата безбедност во 1986 година и сега, светот мора да стори сé што е можно за да спречи нова нуклеарна катастрофа.
Ги повикуваме сите држави и меѓународни организации кои го почитуваат меѓународното право и усогласеноста со нормите и стандардите за нуклеарна и радијациона безбедност да се приклучат на имплементацијата на точка 1 од Формулата за мир на Претседателот на Украина Володимир Зеленски.
Драган Мишев
