Откако преживеа обид за атентат, поранешниот американски претседател Доналд Трамп ја обезбеди својата номинација за претседателски кандидат на Републиканската партија. Имајќи го Трамп во игра, Велика Британија и другите европски земји членки на НАТО се во одлучувачка, но и деликатна и загрижувачка позиција дали ќе ја задржат безрезервната поддршка кон Украина, коа што ветија или ќе треба да калкулираат колку еден мировен договор може да ја чини Украина. Ова е глобална тема за која пишува и Политико.
Анализата објавена од Политико во дел од македонските медиуми се пренесе делумно или само во контекст на мировните преговори со Украина, но манипулативно и во корист на руската пропагандна машинерија. Како и да е, анализата на почесниот оксфордски професор, Дерик Вајат во Политико го заслужи вниманието на Редакцијата, особено затоа што објективно ги оценува различните опции кои им претстојат на светот, а особено на Европа и Украина.
Во анализата, авторот се осврнува на тоа дека сојузниците на Трамп, како Елбриџ Колби, кој се смета за можен советник за национална безбедност на Трамп, доколку победи на изборите на 5 ноември, ја гледаат Кина како главна закана за безбедноста на САД – не Русија – и тие ја сметаат Украина како пренасочување на ресурсите потребни за да се спротивстави на Кина и да го брани Тајван.
Трамп претходно се пофали дека би можел да ја заврши војната во Украина за 24 часа – иако тоа го квалификуваше по неодамнешниот телефонски разговор со Зеленски, велејќи дека „двете страни ќе можат да се соберат и да преговараат за договор што ќе стави крај на насилството и ќе го отвори патот кон просперитет“.
Но голема загриженост предизвикува идејата на Трамп за мировно решение, бидејќи тоа може едноставно да значи Русија да ги задржи областите на Украина што ги окупира во моментов. Неодамна, тој го назначи сенаторот од Охајо, Џеј-Ди Венс за свој потпретседател, човек кој изјави дека навистина не му е грижа што ќе се случи со Украина. Слично на тоа, Ричард Гренел – потенцијален државен секретар на Трамп – се залагаше за мировен договор за Украина што ќе ја зачува украинската територија, но ќе дозволи „автономни зони“. Термин кој може да биде код за Украина само да ги прифати своите загуби и да продолжи понатаму.
Со оглед на сето ова, доколку Трамп се врати во Белата куќа, Велика Британија и другите европски членки на НАТО би можеле да бидат соочени со тежок избор: или да прифатат принудно решение што ќе ја фаворизира Русија или да го поддржат Зеленски во отфрлањето на таков договор и да продолжи да се спротивставува на руската агресија. Во последното сценарио, Трамп може дури и да го обесхрабри несогласувањето со повлекување на американските одбранбени гаранции од сојузниците што тој ги сметаше за „ескалација“ на војната со снабдување оружје за Украина.
Кризата по овие линии би го поделила и ослабнала НАТО – до точка каде што некои сојузници би можеле да се повлечат од конфронтација со Путин и да ја повлечат поддршката од Украина.
Прашањето е дали Велика Британија би била една од тие земји или би се приклучила на коалицијата на европски сојузници во НАТО кои ја поддржуваат Украина?
За британскиот премиер Кир Стармер, пркосењето на Трамп веројатно ќе ги доведе „посебните односи“ меѓу Обединетото Кралство и САД до точка на прекин. На пример, дел од специјалниот однос е американското управување со заедничкиот U.S./U.K. базен од проектили D5 Trident, а Трамп лесно може да изврши притисок врз Стармер.
Постои можност ова да се избегне доколку европските членки на НАТО почнат да разговараат со потенцијалните советници на Трамп како Колби и Гренел за можен договор што ќе им овозможи да продолжат со снабдување со оружје за Украина.
Според Дерик Вајат, авторот на анализата објавена во Политико, вистината е, дури и ако демократ ја освои Белата куќа во ноември, заканата од Кина може да го намали дополнителното американско финансирање за Украина во секој случај. И во тој случај, Зеленски ќе мора да се потпре на европските сојузници, заедно со заемите од Г7 поддржани од приходите од замрзнатите руски средства, за да ги поддржи воените напори на Украина.
Меѓутоа, ако Трамп победи во ноември, неговите советници најверојатно ќе кажат дека војната во Украина едноставно треба да заврши за да ги спречи САД да бидат вовлечени, особено ако Русија реши да им се одмазди на членките на НАТО кои ја снабдуваат Украина. И додека Зеленски продолжува да ги притиска сојузниците за дозвола да го користи оружјето со долг дострел врз цели длабоко во Русија – нешто што Стармер го одби кога Зеленски неодамна го посети во Даунинг Стрит.
Колби, од своја страна, прифаќа дека САД имаат стратешки интерес Украина да се брани – но не ако тоа значи директна конфронтација со Русија.
Ова значи дека дел од цената на Трамп да прифати членки на европската алијанса да продолжат да ја снабдуваат Украина може да биде ветување дека нема да се дозволи употреба на тоа оружје на цели во Русија. Иако можеби, како сега, може да има исклучоци за цели во Русија блиску до границите на Украина. Тоа не ги вовлече САД во директен конфликт со Русија под претседателот Џо Бајден, така што не мора да го прави тоа ниту под Трамп.
Но, останува фактот дека, соочени со заканите од Путин вооружен со нуклеарно оружје, европските сојузници би се чувствувале безбедно да ја снабдуваат Украина само доколку Трамп ја задржи посветеноста на САД кон НАТО.
Така, со Трамп на власт, веродостојните ветувања за зголемени трошоци за одбрана ќе мора да бидат дел од секаков вид договор за да се продолжи со поддршката на Украина. И додека потенцијалните советници на Трамп би можеле да бидат приемчиви на таквите аргументи во принцип, прашање е дали членките на НАТО реално би можеле да го испорачаат она што неговите советници би очекувале да го видат.
Колби јасно стави до знаење дека мисли дека европските сојузници треба да трошат 3 до 4 отсто од БДП за одбрана. Сепак, постои мала можност некои од најважните украински добавувачи на воен хардвер – како Белгија, Франција, Германија, Холандија и Велика Британија – да потрошат 3 отсто од БДП за одбрана во догледна иднина.
Како што рече, трошоците за одбрана на европските членки на НАТО се зголемуваат, со дополнително зголемување на 2,5 отсто од БДП назначено од Обединетото Кралство и сè повеќе воено мускулна Полска на курс за 5 отсто во 2025 година. Значи, можно е сојузниците да дојдат до формула која би ги убедила советниците на Трамп дека не треба да ѝ наметнува мировен договор на Украина, и наместо тоа да ја остави воената поддршка на земјата на европските сојузници – со одредено таргетирање.
Ова не би му се допаднал на Зеленкси, но, во најмала рака, лошиот договор со Трамп може да го одложи полошиот договор со Путин.
Подготви: Б. Јордановска / ЦИВИЛ МЕДИА
извор: Политико (анализа на Дерик Вајат, почесен униферзитетски професор по право на Оксфорд)
