МАРИЈА АДВЕЕВА / ВИШЕГРАД ИНСАЈТ
Се чини дека европските лидери конечно почнаа да сфаќаат дека судбината на Украина сега е суштински поврзана со идната безбедност на Европа и мора да ја усогласат оваа интелектуална реализација со порешителни чекори за да се обезбеди успех на Украина.
Војната во Украина еволуираше во пролонгирана војна на трошење што ги надминува регионалните граници. Тоа е олицетворение на пошироката амбиција на Путин да ја врати руската империја, а средствата што се користат се насилни.
Личната агенда на Путин
Бидејќи иднината на Европа е суштински поврзана со способноста на Украина да се спротивстави на рускиот напредок, од суштинско значење е да се препознаат влоговите – намерата на Русија не е само територијална експанзија; таа има за цел стратешки да ја осакати Украина и да воспостави нов глобален поредок кој ја фаворизира нејзината доминација.
Путин не само што постојано ја поддржува идеологијата на Русија како единствена цивилизација, туку отиде чекор понатаму, тврдејќи дека уникатниот цивилизациски статус на Русија е научно потврден со геномско истражување. Путин се стреми да го врати статусот на Русија како глобална суперсила, предизвикувајќи го сегашниот геополитички поредок и поткопувајќи го западното единство.
За него, оваа војна не е само за територијални придобивки; тоа е битка за глобално влијание.
„Можеме да повториме“
Но, зошто не можевме да го запреме рускиот експанзионизам?
Одговорот лежи во вештото искористување на западните стравувања и колебливост од страна на Кремљ. Стравувањата од нуклеарна ескалација и потенцијалот за економски реакции честопати ја одвраќаат решителната акција против Русија. Оваа неподготвеност ненамерно ѝ дава на Русија поголема моќ, дозволувајќи и да ја задржи својата агресивна положба и непречено да ги следи своите амбиции.
Се наѕира критичното прашање: дали европското единство може да го издржи растечкиот притисок на Русија? Ќе ѝ се даде ли потребната поддршка на Украина за да се обезбеди победа? За да се разбере како да се спротивставиме на Русија, најважно е да се анализираат двигателите зад империјалистичката жед на Русија.
Путин ја обликува оваа војна како национално-ослободителна борба, евоцирајќи паралели со Втората светска војна, почитувана во Русија како Голема патриотска војна. Сепак, оваа војна е во остар контраст; Русија не се брани; тоа е агресор. И огромното мнозинство од руското општество ја поддржува агресијата затоа што со години не слушаат пропаганда да каже „никогаш повеќе“, туку „можеме да повториме“.
Путин се обидува да го преработи геополитичкиот пејзаж, копнеејќи по статусот на Русија како врвна глобална сила.
За него цементирањето на неговата позиција како нов цар е апсолутен императив, триумфален император на оживеаната руска цивилизација. Доколку постигне победа или мисли дека ја постигнал, тоа би го отворило патот за понатамошни инвазии, проширување на неговата доминација и зацврстување на неговото наследство.
Главен воин
Жестината на Путин за уште една „голема“ војна опстојува.
Воената моќ и економските ресурси на Русија сега се насочени исклучиво кон вооружена агресија. Русија ја зголеми својата армија за 170.000, одобрувајќи рекордно зголемување од 30 отсто на воените трошоци за 2024 година, достигнувајќи 376,7 милијарди евра. Министерството за одбрана рече дека овој потег е одговор на зголемувањето на заканите, вклучително и од проширувањето на НАТО.
Русија, исто така, упати отворени закани против Молдавија и балтичките земји, наведувајќи го „угнетувањето на руските говорници“ како изговор. Путин ја предупреди Латвија дека ако латвиските власти продолжат со својата политика кон населението што зборува руски, ќе се соочат со одговор во нивната земја.
Хибридното влијание на Русија на Балканот, управувано од марионети политичари, претставува непосредна закана да разгори нова европска војна, дестабилизирајќи го регионот и оттргнувајќи го вниманието на Западот од Украина.
Додека западните лидери размислуваат за обемот на помошта за да и понудат на Украина без да го испровоцираат Путин, Русија ревносно составува алтернативна коалиција за да го предизвика Западот.
Дестабилизација на западните општества
Руската инвазија на Украина е дел од пошироката војна што Русија ја води против НАТО: засега, користи хибриден алат.
Друга руска цел е да ја ослабне и дестабилизира Европа, поткопувајќи го нејзиното единство.
Токму тука лежи главната сила на Русија. Додека западните земји се двоумат дали да обезбедат поголема воена помош за Украина за да избегнат провоцирање на Русија, плашејќи се дека дестабилизацијата на нуклеарната сила може да доведе до непредвидливи последици, Русија намерно се обидува да ја дестабилизира Европа. Овој асиметричен пристап е камен-темелник на стратегијата за хибридно војување на Москва.
Овој пристап, заедно со дезинформации и упорната пропаганда, се типични за постојаните напори на Русија.
Несоодветни одговори
Русија научи да ги користи законите и правилата, слободите и правата, кои се основа за градење цивилизирано општество, со цел – преку своите полномошници и маргинални групи – всушност да ги нападне другите држави одвнатре, да го уништи единството и да го дискредитира самиот концепт на правдата и вистината.
Европски одговори на руската агресија честопати беа слаби и неконзистентни. И покрај инвазијата која траеше скоро две години, санкциите на ЕУ против Русија допрва треба да го достигнат својот целосен потенцијал, бидејќи бројни европски компании продолжуваат со операциите во Русија, (не)намерно помагајќи ги нејзините воени напори.
Иако Русија загуби 34 милијарди евра од приходите од извозот на нафта, таа сè уште заработува милијарди, наоѓа дупки и продолжува да продава нафтени производи преку трети земји. И покрај вмешаноста во нелегалната окупација на нуклеарната централа Запорижја, државната корпорација „Росатом“ и нејзините правни лица никогаш не се соочиле со целосни санкции. Ова и овозможи на компанијата да продолжи не само со одржување на нуклеарни постројки низ светот, туку и да гради нови индустриски капацитети во странство.
Пресретнувањето на шемите за заобиколување на санкциите е клучно за да се попречат воените капацитети на Русија. Некои компании првично ветија дека ќе излезат од рускиот пазар или ќе ги намалат операциите на почетокот на целосната инвазија на Русија врз Украина. Наместо тоа, тие опстојуваат во своето работење и го зголемуваат профитот, со намалена конкуренција. Другите западни компоненти без напор го наоѓаат својот пат во руските воени постројки. Обемот на овие текови и овозможува на Русија не само да го одржи темпото на производство на беспилотни летала, туку и значително да го ескалира.
Русија, исто така, профитира од субверзивните активности во меѓународните организации каде што сè уште е членка. Москва го користи своето членство за да ја поткопа нивната ефикасност и да го намали нивниот кредибилитет. Поканувањето на Русија на меѓународни состаноци не поттикнува дијалог; наместо тоа, му дава на Кремљ платформа да ја шири својата пропаганда.
И покрај бојкотот на Украина и многу дипломати на состанокот на ОБСЕ во Скопје, присуството на Лавров и неговата изјава со која ОБСЕ се прогласи за бесмислена ја нагласуваат намерата на Русија да продолжи со своето деструктивно однесување во организацијата. За да го спасат ОБСЕ, европските нации мора или да го реструктуираат или да смислат стратегија за отстранување на Русија од нејзиното членство.
Стратегијата на Кремљ беше откриена
Сепак, примарниот фокус на Русија останува на нејзината војна во Украина. Со оглед на тоа што тешкотиите од речиси двегодишната војна во полн размер го земаат својот данок, Русија ќе се обиде да ја искористи внатрешната дестабилизација што ќе резултира од тоа.
Поучени од неуспешната инвазија на Блицкриг, Русија сега ќе капитализира од постоечките поделби во Украина. Сепак, напорите на Русија нема да бидат ограничени на домашни нарушувања; ќе продолжи да врши интензивен притисок по линијата на фронтот, барајќи видливи пробиви или заземање на симболично важни упоришта. Русија ќе истрае во своите обиди да ја осакати критичната инфраструктура во текот на зимата, таргетирајќи ги електраните, рафинериите за нафта и транспортните центри за да ги влоши тешкотиите и да предизвика дополнителни бранови бегалци.
Иднината на Европа зависи од победата на Украина над Русија. Цврста и независна Украина во рамките на Европската унија ќе ја заштити безбедноста и територијалниот интегритет на Европа.
Интеграцијата на Украина во ЕУ не е само национална аспирација, туку критичен чекор за стратешките интереси на Унијата. Како полноправна членка на ЕУ, Украина ќе даде значителен придонес за европската безбедност и ќе биде глобален симбол на успехот на европскиот проект.
Време е да се дејствува
Додека некои западни функционери се залагаат за решение преку преговори како единствен пат за завршување на војната, Украинците решително се спротивставуваат на секоја резолуција што подразбира отстапување територија на Русија.
Покрај тоа, овој пристап не само што нема да ја намали агресијата на Русија, туку наместо тоа ќе ги охрабри нејзините експанзионистички амбиции. Паузата во војната само ќе ѝ даде на Русија можност да се прегрупира и повторно да ја започне својата офанзива со обновена сила.
Кремљ е убеден дека времето е на негова страна, предвидувајќи го исцрпувањето на ресурсите на Украина додека ги надополнува сопствените воени, економски и човечки ресурси за војна.
Иднината не е врежана во камен. Тоа е во наши раце, и за да го обезбедиме, мора да бидеме обединети и да ја препознаеме непосредната закана што Русија ја претставува за Европа.
Украина не може сама да се спротивстави на руската агресија; од витално значење ѝ е потребна економска и воена поддршка за да ги одбрани нашите заеднички вредности и да ја заштити демократијата.
Консолидираните напори на светот да ја одбрани Украина во изминатите две години би биле бесмислени и залудни доколку руската агресија остане неказнета. Неприкосновената агресија на Русија ќе ги охрабри другите авторитарни режими, поттикнувајќи ги нејзините империјалистички амбиции и овластувајќи ѝ да го прошири своето злобно влијание низ демократските нации.
Подготви: Д. Мишев
