Би-Би-Си
Топло е. Навистина е топло. А летото почна само пред неколку недели.
Речиси една третина од Американците, или околу 113 милиони луѓе, побарале совети за топлотниот бран, според Националната служба за клима на САД.
Низ целата земја температурите уриваат рекорди кои стојат со децении.
Во градот Ел Пасо, Тексас, температурите надминаа 37 степени Целзиусови 27 дена по ред, што е нов рекорд кој го надмина претходниот од 1994 година.
Јунските горештини во Велика Британија не само што беа рекордни за тој месец, туку далеку ги надминаа највисоките резултати за тој месец досега забележани.
Овој јуни беше за 0,9 степени Целзиусови потопол од истиот месец во 1940 година, што е голема разлика.
Податоците укажуваат на слични сценарија за топлотен бран во Северна Африка, Блискиот Исток и Азија.
Затоа, не е чудно што Европскиот центар за среднорочни временски прогнози процени дека овој јуни бил најтопол на глобално ниво откако се бележат податоци.
А горештините не се намалуваат.
Трите најтопли денови во историјата на планетата се регистрирани во првата недела од јули, покажуваат податоците на Коперникус, агенцијата за клима и временски услови на Европската унија.
Во понеделник, на 3 јули, просечната температура на Земјата беше 16,89 степени Целзиусови, а еден ден подоцна за прв пат надмина 17 Целзиусови степени – просекот беше 17,04.
Прелиминарните податоци покажуваат дека рекордот повторно паднал на 5 јули бидејќи температурите достигнале просечни 17,05 степени Целзиусови.
Овие бројки се во согласност со предвидувањата на климатските модели, вели професорот Ричард Бетс, климатолог од Метеоролошкиот завод на Велика Британија, кој исто така работи на Универзитетот во Егзетер.
„Високите глобални температури воопшто не треба да не изненадуваат“.
„Сето ова е вистински потсетник на она што го знаеме долго време, а ќе можеме да видиме уште повеќе поекстреми ако не престанеме да испуштаме уште повеќе стакленички гасови во атмосферата“, предупредува професорот.
Кога зборуваме за горештина, имаме тенденција да мислиме на температурата на воздухот, бидејќи тоа е она што најмногу го чувствуваме во секојдневниот живот.
Но, најголемата количина на топлина не оди во атмосферата, туку во океаните.
И во текот на пролетта и летото оваа година беа срушени рекорди кога станува збор за температурата на океаните.
Површината на водата во Северниот Атлантик, на пример, моментално е најголема во историјата.
Топлотниот бран во океаните е особено нагласен во Велика Британија, бидејќи во некои крајбрежни области температурата на водата била за пет степени Целзиусови повисока од вообичаеното за овој период од годината.
Американската Национална администрација за океани и атмосферска (НОАА) го класифицира тековниот топлотен бран како четврта категорија.
Овој степен ретко се користи надвор од тропските предели и значи дека горештините се „екстремни“.
„Досега не сме виделе толку многу абнормални температури во овој дел на Северен Атлантик“, вели Даниела Шмит, професорка по студии за Земјата на Универзитетот во Бристол.
Во исто време, Ел Нињо се развива во тропскиот појас на Пацификот.
Тоа е временски модел кој се повторува, а го предизвикува кревањето на топла вода на површината во близина на брегот на Јужна Америка и нејзино ширење понатаму во океаните.
Со оглед на тоа што и Атлантикот и Пацификот доживуваат топлотни бранови, веројатно не е изненадување што температурата на површинската вода на планетата во текот на април и мај беше потопла од која било претходно забележана од 1850 година.
Ако температурата на морето се зголеми, можеме да очекуваме и повисоки температури на воздухот, вели Тим Лентор, професор по климатски промени на Универзитетот во Егзетер.
Поголем дел од вишокот топлина создадена од емисиите на стакленички гасови оди за загревање на површината на океанот, вели тој.
Тој вишок најчесто се меша со водата од подлабоките делови на океанот, но струите како Ел Нињо можат да го вратат на површината.
„Кога тоа ќе се случи, многу од таа топлина се ослободува во атмосферата, предизвикувајќи зголемување на температурите на воздухот“, додава Лентон.
Лесно е да се помисли дека ова екстремно топло време е невообичаено, но тажната вистина е дека климатските промени значат дека е нормално да се доживуваат рекордни температури.
Емисиите на стакленички гасови продолжуваат да растат од година во година.
Стапката на раст незначително забави, но емисиите на јаглерод диоксид сигурно се зголемија за речиси еден процент минатата година, покажуваат податоците на Меѓународната агенција за енергија.
А колку е повисока глобалната температура, толку е поголем ризикот од топлотни бранови, вели Фридерике Ото, климатолог од Институтот за климатски промени Грантам, на Империал колеџ во Лондон.
„Овие топлотни бранови не само што се почести, туку се и потопли и подолги отколку што би биле без глобалното затоплување“, вели таа.
Експертите предвидуваат дека Ел Нињо најверојатно ќе ја направи 2023 година најтоплата година на светот.
Тие, исто така, стравуваат дека тоа веројатно привремено ќе го турне светот преку клучниот праг на затоплување од 1,5 степени Целзиусови.
И тоа е само почеток – доколку не дојде до драматично намалување на емисиите на стакленички гасови, температурите ќе продолжат да растат.
Британската метеоролошка служба соопшти дека рекордните јунски температури оваа година се двојно повисоки поради климатските промени предизвикани од човекот.
Овие зголемени температури веќе предизвикуваат фундаментални и речиси сигурно неповратни промени во екосистемите ширум светот.
Рекордните јунски температури во Велика Британија, на пример, доведоа до невиден помор на риби во реките и каналите.
Не можеме да знаеме какво влијание ќе има сегашниот топлотен бран врз Британија, предупредува професорот Шмит од Универзитетот во Бристол, бидејќи никогаш порано не бил волку интензивен.
„Во другите региони, околу Австралија, во Медитеранот, се сменија цели екосистеми, морските алгите исчезнаа, а морските птици и китовите гладуваа“, вели таа.
Трката сè уште трае.
Јасно е дека се движиме кон сè пожешка и хаотична климатска иднина, но имаме технологии и алатки да ги намалиме емисиите.
Сега се поставува прашање дали тоа можеме да го направиме доволно брзо за да го забавиме климатскиот хаос и влијанијата од глобалното затоплување да ги задржиме во граници кои можат да се контролираат.
